درمان سریع آب آوردن شکم
بدن ما یک ماشین است، و مانند هر ماشین دیگری دچار اشکال و اختلالاتی می‌شود. اما باز هم مثل ماشین‌های دیگر، بسیاری از مشکلاتی که مایه‌ی دردسر ما می‌شوند را می‌توان به راحتی ثابت و با کمی دستکاری و روغن‌کاری کردن این‌جا و آن‌جا ترمیم کرد. آسیت یا آب آوردن شکم بعد از جراحی هایی مانند عمل پیکرتراشی یکی از همین مشکلات است. تورم و درد می‌تواند ناراحتی زیادی ایجاد کند و اگر آسیت به موقع درمان نشود، می‌تواند به مشکلات مختلفی در ارگان‌های دیگر نیز منجر شود.
به خواندن این مقاله ادامه بدهید تا کمی بیشتر در مورد این مشکل دستگاه گوارش آشنا شوید و یاد بگیرید که چه‌طور می‌توان آن را با موادی که در آشپزخانه‌تان نیز یافت می‌شوند، درمان کنید.
آسیت یا آب آوردن شکم چیست؟
به عبارت ساده، آسيت، یک اختلال ناشي از تشکیل مايع در حفره‌ی شکمي است. این مایع می‌تواند به قفسه سینه نیز برود و باعث بروز مشکلاتی در حین تنفس شود.
انواع آسیت یا آب آوردن شکم
سیروز کبدی در ۸۵ درصد موارد مسئول بروز آسیت است. جدول زیر انواع آسیت و ارگانی که مرتبط با آن است را نشان می‌دهد:
| نوع آسیت | ارگان یا بخش مربوطه |
| هپاتیک | کبد، بزرگ‌سیاهرگ پایینی |
| کاردیوژنیک | قلب |
| نفروژنیک | کلیه‌ها |
| بدخیم | بیشتر ارگان‌های بدن |
| پانکراتیک | پانکراس |
برخی از انواع شایع آسیت یا آب آوردن شکم عبارتند از:
۱. آسیت مقاوم به درمان – این آسیت بعد از درمان دوباره عود میکند. بیمار در این مورد، مستعد ابتلا به عوارض مختلف کبدی است.
۲. آسیت شیلوس- این مورد نوع غیر شایعی از آسیت است که پیش آگهی ضعیفی دارد و به همین دلیل اغلب منجر به سرطان می‌شود. این مشکل ناشی از نشت لنف از رگ‌های لنفاوی دچار پارگی است.
علل بروز آسیت یا آب آوردن شکم چیست؟
آسيت اغلب به علت عملکرد نامناسب کبد رخ مي‌دهد. بیماری کبدی مانند سیروز بیشتر مسئول بروز آسیت است. به غیر از این مورد، سرطان‌هایی که بر اندام‌های مختلف مانند روده‌ی بزرگ، معده، کبد، پستان و پانکراس تاثیر می‌گذارند، از دیگر علل عمده‌ای هستند که می‌توانند سبب بروز منجر شوند. دلایل دیگر عبارتند از:
– مصرف بیش از حد الکل
– وجود لخته‌ی خون در رگ‌های کبد و قل
– مشکلات کلیوی (نفروتیک)
علائم آسیت یا آب آوردن شکم
علائم شایع آسیت عبارتند از:
– بزرگ شدن شکم
– تورم پاها
– افزایش وزن
– پف کردن
– سوء هاضمه، حالت تهوع و / یا استفراغ
– مشکل در تنفس در حالت درازکش
مطلب مرتبط:
شیوه‌ی تشخیص آسیت یا آب آوردن شکم
پس از انجام معاینه‌ی فیزیکی و بررسی علائمی که دارید، تشخیص آسیت بر اساس دو متد اصلی صورت می‌پذیرد:
– نمونه‌ی مایع – این مایع که از شکم گرفته شده، برای احتمال وجود عفونت و سرطان آزمایش می‌شود.
– تصویربرداری – ام‌آر‌آی، سی‌تی‌اسکن و سونوگرافی برای دریافت تصویر بهتری از آن‌چه در بدن در حال رخ دادن است، استفاده می‌شود.
سایر آزمایشاتی که انجام می‌شود عبارتند از:
– تجزیه و تحلیل ادرار
– آزمایش عملکرد کلیه
– آزمایش عملکرد کبد
– چند آزمایش متفاوت خون
– آزمایش سطح الکترولیت
چندین داروی خانگی وجود دارند که می‌توانند این بیماری را درمان یا علائم آن را تسکین بدهند. بهترین روش‌های درمانی خانگی که می‌توانید برای این بیماری امتحان کنید در این نوشتار فهرست شده‌اند.
رژیم غذایی مناسب بیماران مبتلا به آسیت یا آب آوردن شکم
در صورتی که رژیم غذایی شما مناسب نباشد، استفاده از داروهای خانگی فقط تا حدودی، یا گاهی اوقات، به سختی تاثیر خواهد گذاشت. رژیم غذایی که دارای چربی و کلسترول کم است برای بیماران مبتلا به آسیت توصیه می‌شود. در این‌جا چند توصیه می‌بینید برای رژیم غذایی مناسب بیماران مبتلا به آسیت یا آب آوردن شکم
– از جایگزین‌های نمک به جای نمک استفاده کنید.
– مرکباتی مانند نارنگی، پرتقال، گریپ‌فروت و غیره دیورتیک‌های طبیعی هستند و به شما کمک می‌کنند که مایع اضافی از شکم‌تان خارج شود.
– آناناس نیز یک دیورتیک طبیعی است. شما می‌توانید آن را بخورید یا آب‌اش را بنوشید.
– معروف است که انبه نیز به درمان علائم بیماری آسیت کمک میکند.
– بلغور جوی دوسر نه تنها برای قلب شما عالی است بلکه برای درمان آسیت نیز عملکرد فوق‌العاده‌ای دارد. این ماده‌ی خوراکی دیورتیک (ادرارآور) خوبی هم است.
– غلات کامل و مواد غذایی غنی از فیبر مصرف کنید.
– غذاهای غنی از پتاسیم و منیزیم مانند سبزیجات برگ سبز تیره، آووکادو، قارچ، چغندر و موز مصرف کنید. این مواد خوراکی احتباس آب را کاهش می‌دهند و فشار خون را پایین می‌آورند.
غذاهایی که بیماران مبتلا به آسیت یا آب آوردن شکم باید از مصرف آن‌ها پرهیز کنند
– کاهش میزان مصرف نمک برای درمان انواع آسیت یا آب آوردن شکم مهم است. نمک منجر به افزایش تجمع مایع می‌شود. بنابراین، باید به هر قیمتی که شده از مصرف آن پرهیز کنید یا به صورت بسیار کنترل‌شده آن را مصرف کنید.
– الکل یکی از علل عمده‌ی بروز آسیت است. در هر صورت باید از مصرف آن پرهیز کنید.
– از مصرف غذاهای سرخ شده، چرب و روغن حیوانی پرهیز کنید.
– هضم شیر و محصولات آن ممکن است برای بدن دشوار باشد، بنابراین بهتر است که بیماران مبتلا به آسیت از مصرف آن پرهیز کنند.
– از مصرف مواد غذایی نشاسته‌ای مانند برنج، سیب‌زمینی، ذرت، و غیره پرهیز کنید.
– از مواد خوراکی که موجب بروز باد شکم می‌شوند دوری کنید.
– از مصرف خوراکی‌های فرآوری‌شده پرهیز کنید زیرا مقدار فراوانی سدیم دارند.
همیشه قبل از اعمال هر گونه تغییر مهمی در رژیم ِغذایی‌تان بهتر است با پزشک‌تان مشورت کنید.
علت آب آوردن شکم
به طور کلی ایجاد آسیت شواهدی از بیماری پیشرفته کبدی را نشان می‌دهد. هر بیماری که باعث آسیب کبدی یا ایجاد اسکار یا زخم در کبد شود، احتمال ابتلا به آسیت را افزایش می‌دهد. عوامل خطر شایع در آسیت عبارتند از:
- عفونت‌های ویروسی مانند هپاتیت B یا هپاتیت C
- سو‌ءمصرف الکل
- سرطان در ارگان‌های ناحیه شکم
- نارسایی کلیه
- نارسایی احتقانی قلب
سایر شرایطی که ممکن است خطر ابتلا به آسیت را افزایش دهد عبارتند از:
- سرطان تخمدان یا آندومتر رحم
- پانکراتیت (التهاب پانکراس)
- بیماری سل
- کم‌کاری تیروئید
انواع آسیت
- آسیت های بدخیم: آسیت ناشی از سرطان پیشرفته یک عارضه ناراحت‌کننده است که اغلب به مراقبت‌های بیمارستانی نیاز دارد. کاشته شدن کانون‌های سرطان در صفاق باعث تحریک ترشح مایع آسیت می‌شود، درحالی‌که جذب آن را از طریق مجاری لنفاوی دیافراگماتیک متوقف میکند. آسیت های بدخیم در انسداد پیشرفته وریدی یا لنفاوی نیز دیده می‌شوند، حتی اگر سلول‌های تومورال آزاد در صفاق وجود نداشته باشد.
- آسیت های لنفاوی: تجمع مایع لنف آزاد در حفره صفاق، نوع نادری از آسیت است. اکثر مبتلایان بالغینی هستند و اکثراً زنان مسن که یک سرطان مخفی نظیر یک لنفوم یا آدنوکارسینوم در پانکراس یا معده دارند که باعث انسداد مجاری لنفاوی می‌شود. آسیت لنفاوی که از ترومای خارجی یا اشتباه جراحی تخلیه وریدی پورتوسیستمیک و اعمال جراحی برداشتن آنوریسم شکمی و لنفادنوپاتی خلف صفاقی ناشی شده باشد، پیش‌آگهی بهتری دارد.
درمان آب آوردن شکم
درمان‌های در دسترس آسیت شامل موارد زیر است:
رژیم کم نمک و دیورتیک ها
اگر آسیت در زمینه‌ی سیروز یا نارسایی کبد رخ داشته باشد، رژیم کم‌نمک و مصرف داروهای ادرارآور (دیورتیک‌ها) می‌تواند کمک‌کننده باشد. دیورتیک‌ها کمک می‌کنند که آب بیشتری از طریق ادرار دفع شود و از تجمع بیشتر مایع در شکم پیشگیری می‌کنند. فورزماید و اسپیرونولاکتون دو داروی دیورتیک رایج هستند. با این حال با این که این روش در اغلب موارد کمک‌کننده است؛ اما برخی انواع آسیت نسبت به دیورتیک مقاوم هستند. در موارد شدید سیروز کبدی ممکن است نیاز به پیوند کبد باشد.
پاراسنتز
در موارد بسیار شدید یا در مواردی که مایع بیش از حد در شکم تجمع کرده است، پاراستز می‌تواند انتخاب درمانی مناسبی باشد. در این روش پزشک از یک سوزن استفاده میکند، آن را وارد شکم میکند و سعی میکند از این طریق مایع تجمع‌یافته را استخراج کند. هدف از پاراسنتز این است که فشار ناشی از تجمع مایع کم شود و فرد کمتر احساس ناراحتی کند. در برخی موارد بسیار شدید آسیت پزشک ممکن است تا 10 لیتر مایع را از شکم فرد خارج کند. از آنجایی که این روش با خطر عفونت همراه است، اغلب همراه آن آنتی بیوتیک هم تجویز می‌شود.
شانت
اگر آسیت متعاقب سرطان ایجاد شده باشد، پزشک ممکن است از شانت استفاده کند تا خون را از فضای شکم وارد جریان خون کند. بدین منظور پزشک سوزنی را در ناحیه گردن وارد ورید میکند و شانت را از این طریق به قفسه سینه فرد می‌فرستد. شانت از این طریق شکم را به گردن، جایی که شانت وجود دارد، متصل میکند. در مرحله بعد مایع از طریق لوله وارد جریان خون می‌شود.
شیمی درمانی
در صورتی که علت آسیت سرطان باشد، داروهای شیمی درمانی می‌توانند کمک‌کننده باشند. ممکن است لوله‌ای وارد شکم شود تا هم داروهای شیمی‌درمانی وارد بدن شوند و هم از ساخته شدن بیشتر مایع پیشگیری شود. متأسفانه شواهد زیادی وجود ندارد که نشان دهد این شیوه به حد کافی کارآمد است.
جراحی
در صورتی که سیروز کبدی به مراحل انتهایی برسد و به سایر درمان‌ها پاسخ ندهد، ممکن است پزشک شما را کاندید جراحی پیوند کبد کند.
نحوه تخلیه مایع از فضای رتروپیریتوئن
موقعیت بیمار در تخت با سر بالا در 45 درجه اجازه می‌دهد تا مایع در قسمت تحتانی شکم تجمع یابد. پس از ضدعفونی کردن سطح شکم با محلول ضدعفونی‌کننده و بی‌حسی موضعی، پزشک با واردکردن یک سوزن (همراه با یک غلاف پلاستیکی) 2 تا 5 سانتیمتر درون صفاق و سپس خارج کردن سوزن از غلاف پلاستیکی اجازه می‌دهد تا تخلیه مایع انجام شود. حداکثر تا یازده لیتر از مایع ممکن است در طی عمل خارج شود. اگر درناژ مایع بیش از 5 لیتر است، بهتر است به‌منظور جلوگیري از افت فشارخون بیمار سرم وریدي آلبومین تجویز گردد. این روش بدون درد است و بیمار نیاز به هیچ نوع آرام بخشی ندارد و اگر سرگیجه ندارید با کنترل فشارخون می‌تواند مرخص شود.
پیشگیری از آسیت
آسیت قابل پیشگیری نیست؛ اما می‌توانید با توجه به حفظ سلامتی کبد و رعایت نکات زیر احتمال بروز آن را کاهش دهید:
- محدودیت مصرف الکل که بروز سیروز کبدی را کم میکند.
- واکسیناسیون برای هپاتیت ب
- انجام رابطه‌ی جنسی کم‌خطر و استفاده از کاندوم در حین مقاربت. هپاتیت می‌تواند از طریق رابطه جنسی هم منتقل شود.
- عدم استفاده از سرنگ‌های مشترک. هپاتیت می‌تواند از طریق سوزن‌های مشترک منتقل شود.
- توجه به عوارض جانبی داروها. برخی داروها احتمال سمیت کبدی را بالا می‌برند.