ابوعلی سینا را چرا همه دنیا بیش از ما می شناسند و به او احترام می گذارند؟
ابن سینا از نظر گستردگی و غنای آثارش همواره در شرق و غرب مورد توجه بوده است و این بار دیگر مورد قدردانی دانشمندان برجسته برجسته غربی است که شب و روز خود را صرف تحقیق در مورد آثار این معجزه کرده اند. به سوالات علمی و فلسفی روز پاسخ دهید.
تقریباً در تمام کشورهای بزرگ جهان، از ایالات متحده، بریتانیا و فرانسه گرفته تا الجزایر، هند و پاکستان و اطراف ابن سینا برگزار شد. مقالات ارائه شده در برخی از این سمینارها اصلا قابل مقایسه با آنچه در ایران نوشته ایم نیست.
یکی از دروس اجباری ما در زمینه فلسفه دکارت در اوایل انقلاب و در زمان جنگ تحمیلی بود که در فرانسه در مقطع فوق لیسانس در دانشگاه خوزه تحصیل می کردم. دومینیک لوکور، یکی از رهبران دکارت فرانسه، این درس را آموزش داد. او در روز اول درس این سوال را مطرح کرد: چرا دکارت قبل و بعد از دیگر فیلسوفان فرانسوی متفاوت است و آیا واقعاً یک تافته جداگانه است؟ در داخل پرانتز بگویم که فرانسوی ها همیشه خود را عقل گرا معرفی کرده اند و این استدلال را به دکارت نیز می دهند.
با این سوال سکوت در کلاس به وجود آمد. برخی از دانشجویان پاسخ دادند که استاد آن را نپذیرفت. سپس خود معلم با پاسخ عجیب خود کلاس را به حالت تعلیق درآورد که من را نیز متعجب کرد. آن روزها مصادف با اوایل انقلاب و جنگ تحمیلی بود و رسانه های فرانسوی شبانه روز اخبار جنگ و انقلاب ایران را به تفصیل پخش می کردند و به تفصیل به بحث می پرداختند. معلم گفت: اگر ریشه عناصر انقلاب ایران را پیدا کنید به مذهب شیعه می رسید که بر خلاف دیگر مذاهب اسلامی انقلابی است و همیشه با پادشاهان و حاکمان در ستیز بوده و به رسمیت شناخته نشده است. ابن سینا، فیلسوف بزرگ ایرانی و صاحب دانش و فلسفه غرب قرون وسطی، متعلق به همین مذهب انقلابی شیعه است. او به دلیل ارتباطش با این مذهب انقلابی، با حاکمان عصر خود به قدرت رسید و از شهر و دیار آواره شد».
وی ادامه داد: به نظر من دکارت که یکی از خوانندگان آثار فلسفی ابن سینا به زبان لاتین بود، نه تنها علم و فلسفه، بلکه شیوه زندگی او را نیز تحت تأثیر بنیان فلسفی سلف ایرانی خود، دکارت قرار داد. به طور خلاصه، آثار فلسفی ابن سینا در مورد انسان معلق را تحت تأثیر قرار می دهد. غیر از این بهره برداری علمی و فلسفی، در می یابیم که دکارت در زمان حیات خود در آرامش نبوده و از شهری به شهر و از کشوری به کشور دیگر گریخته است تا امنی بیابد. خانه و در سایه آن تحقیق کن، و در این رفتار تو نخاه می خواهد از ابن سینا الگو بگیرد.»
من در کلاس خیلی خوشحال بودم که استاد اینقدر از ابن سینا تعریف می کند، اما متاسفم که ایرانی ها نتوانستند نمونه ای از کار فرانسوی دکارت را برای ابن سینا بسازند. همین امر باعث شد که در برنامه تحقیقاتی آینده ام به فکر نوشتن کتابی درباره ابن سینا با نگاهی جدید باشم.
پس از پایان تحصیلاتم به ایران بازگشتم و در حین انجام تحقیقات در دانشگاه صنعتی شریف، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، به تحقیق درباره علمای اسلام در ایران پرداختم. در این زمان، دکتر مهدی گلشنی ریاست پژوهشکده را برعهده دارد و من چند موضوع ویژه درباره خیام و خواجه نصیر منتشر کرده ام. پس از آن پروژه ابن سینا را به عهده گرفتم و از داخل و خارج از ایران مقالاتی خواستم تا کتاب منتشر شد. علمای بزرگ ابن سینا تا به امروز بیشتر به مسائل متافیزیکی و عرفان ابن سینا پرداخته اند. اگر جنبه های دیگری از ابن سینا در غرب مطالعه می شد مانند ریاضیات، نجوم، کیهان شناسی، موسیقی و با ارائه ترجمه هایی از این گونه آثار به ابن سینای معاصر در کشورم روی می آوردم. نویسندگان و مترجمان این کتاب از نویسندگان و صاحب نظران شاخصی در حوزه پژوهشی خود هستند. متأسفانه، در مدتی که این کتاب در حال انتشار بود، دکتر. انگلستان سپنتا نویسنده ایرانی و آقای مائورو زونتا نویسنده فرانسوی. آنها گفتند که نمی توانند انتشار مقاله خود را ببینند.
آقای قاسم فینیانوس، نویسنده سوری یکی از مقالات، محل قبلی خود را به دلیل حمله داعش و گروه های تروریستی به سوریه ترک کرد و من اکنون از آن اطلاعی ندارم. یکی از مقالات خوب این کتاب در مورد دکتر. دکتر گلشنی و شاگردش دکتر. جمالی، مربوط به آگاهی و رابطه ذهن و مغز از دیدگاه ابن سینا. همچنین دو مقاله در مورد آثار نجومی ابن سینا یکی به زبان فارسی و دیگری به زبان فرانسه نوشته ام که امیدوارم مورد توجه قرار گیرد. همچنین مقالاتی در زمینه منطق روشهای ابن سینا توسط لجستیک خارجی ترجمه شده توسط اساتیدی از ایران به فارسی داریم و این مقالات نیز نگاهی تازه به موضوعات منطقی ابن سینا دارد.
دلیل انتخاب او برای نوشتن کتابی درباره ابن سینا، نه تنها دانش ابن سینا، بلکه نقش این نابغه بزرگ در تمدن اسلامی بود. او خودش الگوی تمدن است، از هر طرف که نگاهش کنی! به عنوان مثال، اگر زندگینامه برخی از دانشمندان را چه در شرق و چه در غرب مطالعه کنید، خواهید دید که آنها گاهی مجبورند از برخی از خواسته های قلبی خود دست بکشند و دستورات پادشاهان را اطاعت کنند یا از دستورات پادشاهان یا فرمانروایان اطاعت کنند. . بسیاری از ما هستند که نیازی به ذکر نام خود نمی بینیم. برخی از آنها به دلیل ارتباط با عوالم مادی و متاع دنیوی، علمشان در خدمت دشمنان بشریت، فقط علم داشتند و از اخلاق و دین بی بهره بودند.
یکی دیگر از خصوصیات ابن سینا این بود که او به بسیاری از علوم احاطه داشت. امروزه به دلیل گسترش علم و پیدایش دانش جدید، برخی بر این باورند که بر خلاف گذشته تنها باید در علم تخصص داشت و عمر انسان برای مطالعه کافی نیست. اما اینها اغلب قادر به نوآوری و اکتشاف در همان حوزه تخصصی نیستند. من با برخی از این اساتید در دانشگاه صنعتی شریف و سایر دانشگاه ها آشنا شدم و متوجه شدم که آنها فقط از دروس اساسی ادبیات، دین، فلسفه و سیاست کشورشان بی اطلاع هستند. آنها همچنین هیچ ابتکاری در حوزه تخصصی خود ندارند. مثلاً من استادی در ریاضیات می شناسم که جبر است اما به بحث های هندسی نمی پردازد و برعکس، اگر ابن سینا را مطالعه کنید، از محیط او در علوم مختلف متحیر می شوید!
دانشگاه صنعتی شریف و استاد گروه فلسفه علم این دانشگاه یادداشتی در خصوص لزوم توجه بیشتر به ابعاد ناشناخته این دانشمند بزرگ برای ما ارسال کردند که در ادامه می خوانید. ایرانیان کالاهای بزرگ علمی و فلسفی ما را به طور عام و ابن سینا را به طور خاص آنطور که باید و شاید نمی شناسند و همین عدم آگاهی ما را از عرضه اشیای با ارزش خود در بازارهای جهانی باز داشت. برعکس ما در این زمینه به غربی ها تخطئه کرده ایم. ابن سینا از نظر گستردگی و غنای آثارش همواره در شرق و غرب مورد توجه بوده است و این بار دیگر مورد قدردانی دانشمندان برجسته برجسته غربی است که شب و روز خود را صرف تحقیق در مورد آثار این معجزه کرده اند. به سوالات علمی و فلسفی روز پاسخ دهید. تقریباً در تمام کشورهای بزرگ جهان، از ایالات متحده، بریتانیا و فرانسه گرفته تا الجزایر، هند و پاکستان و اطراف ابن سینا برگزار شد. مقالات ارائه شده در برخی از این سمینارها اصلا قابل مقایسه با آنچه در ایران نوشته ایم نیست. انگیزه اصلی من از تالیف این کتاب ترجمه و چاپ برخی از این مقالات بوده است و شما نیز با بررسی مقالات این کتاب با من موافق خواهید بود.
23302