چه تعداد توریست سالانه به دریاچه گهر سفر می کنند؟

تخمین زده می شود سالانه حدود ۷۰,۰۰۰ نفر به دریاچه گهر سفر می کنند. این آمار نشان دهنده جذابیت بی بدیل این نگین زاگرس است که با طبیعت بکر و چشم اندازهای مسحورکننده اش، دل هر بیننده ای را تسخیر می کند. دریاچه گهر، به دلیل موقعیت کوهستانی و دسترسی نسبتاً دشوار، مقصدی برای دوستداران طبیعت و ماجراجویان به شمار می رود که به دنبال تجربه ای متفاوت و به دور از هیاهوی شهری هستند. شناخت این آمار، گامی مهم در درک میزان فشار بر این اکوسیستم حساس و برنامه ریزی برای سفری مسئولانه است.

دریاچه گهر، نگین فیروزه ای رشته کوه های اشترانکوه در استان لرستان، بی شک یکی از زیباترین و بکرترین مقاصد طبیعی ایران محسوب می شود. این دریاچه کوهستانی، با آب های زلال و شفاف خود که گویی آینه ای از آسمان و کوهسار را به تصویر می کشد، هر ساله هزاران طبیعت گرد، کوهنورد و پژوهشگر را به سوی خود فرامی خواند. اما فراتر از زیبایی های خیره کننده، این حضور گسترده گردشگران پرسشی اساسی را مطرح می کند: چه تعداد توریست سالانه به دریاچه گهر سفر می کنند؟ پاسخ به این پرسش نه تنها برای برنامه ریزی یک سفر آرام و دلنشین مهم است، بلکه برای درک میزان تأثیر فعالیت های انسانی بر این اکوسیستم شکننده و حیاتی، از اهمیت بالایی برخوردار است.

شناخت آمار بازدیدکنندگان دریاچه گهر، راهنمایی ارزشمند برای برنامه ریزی دقیق تر سفر، انتخاب بهترین زمان برای دوری از شلوغی های احتمالی و تضمین تجربه ای آرامش بخش از طبیعت است. این دانش همچنین به نهادهای مسئول کمک می کند تا با مدیریت بهینه منابع، طرح های حفاظتی موثرتری را برای جلوگیری از آسیب های زیست محیطی تدوین کنند. از سوی دیگر، جوامع محلی نیز با درک این آمار، می توانند خدمات گردشگری خود را متناسب با نیازها و ظرفیت های منطقه تنظیم کرده و از منافع اقتصادی پایدارتری بهره مند شوند. این مقاله با هدف ارائه پاسخی جامع و تحلیلی به این سوال کلیدی، نه تنها به ارقام و داده ها می پردازد، بلکه با بررسی عوامل مؤثر بر حجم گردشگری و پیامدهای آن، به راهنمایی برای سفری آگاهانه و پایدار به این گنجینه طبیعی ایران تبدیل می شود.

پاسخ به پرسش اصلی: آمار گردشگران دریاچه گهر

همان طور که پیش تر اشاره شد، بر اساس تخمین های موجود و داده های ارائه شده از سوی برخی منابع، سالانه حدود ۷۰,۰۰۰ نفر از دریاچه گهر بازدید می کنند. این رقم، اگرچه نشان دهنده محبوبیت بالای این مقصد طبیعی است، اما باید با در نظر گرفتن پیچیدگی های جمع آوری آمار در مناطق دورافتاده و کوهستانی مورد تحلیل قرار گیرد. این عدد، یک تخمین سالانه محسوب می شود و ممکن است بر اساس روش های مختلف جمع آوری داده و منابع گوناگون، کمی متفاوت باشد. اغلب این آمارها توسط سازمان های دولتی مانند سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با همکاری جوامع محلی جمع آوری می شوند.

جمع آوری آمار دقیق در مناطق طبیعی و بکر همچون دریاچه گهر، همواره با چالش هایی روبرو است. عدم وجود گیت های ورودی ثابت و رسمی در تمام مسیرها، پراکندگی نقاط ورود و خروج، و دشواری پایش مداوم تردد، از جمله موانع اصلی در ثبت دقیق تعداد بازدیدکنندگان محسوب می شود. بسیاری از کوهنوردان و طبیعت گردان از مسیرهای فرعی و کمتر شناخته شده برای دسترسی به دریاچه استفاده می کنند که این امر، تخمین دقیق را دشوارتر می سازد. با این حال، تلاش ها برای بهبود سیستم های ثبت و پایش آمار، از جمله استفاده از سامانه های ثبت نام آنلاین یا شمارشگرهای دستی در نقاط اصلی، در حال انجام است تا تصویر واضح تری از حجم گردشگران ارائه شود.

بررسی روند تغییرات آمار گردشگران در سال های اخیر نشان می دهد که با افزایش آگاهی عمومی از زیبایی های دریاچه گهر و تسهیل نسبی دسترسی ها (به ویژه از مسیر دورود)، تعداد بازدیدکنندگان رو به افزایش بوده است. این افزایش، در عین حال که فرصت های اقتصادی برای منطقه ایجاد می کند، فشار فزاینده ای را بر اکوسیستم حساس دریاچه وارد ساخته است. مقایسه با گذشته، جایی که تنها کوهنوردان و بومیان محلی به این منطقه دسترسی داشتند، این تفاوت چشمگیر را آشکار می سازد. در گذشته، دریاچه گهر مقصدی نسبتاً ناشناخته بود و حجم گردشگران بسیار کمتر از امروز بود، اما اکنون، با گسترش شبکه های اجتماعی و افزایش تمایل به طبیعت گردی، این دریاچه به یکی از مقاصد پرطرفدار تبدیل شده است.

عوامل کلیدی مؤثر بر تعداد گردشگران دریاچه گهر

تعداد گردشگرانی که سالانه به دریاچه گهر سفر می کنند، تحت تأثیر مجموعه ای از عوامل طبیعی، زیرساختی و فرهنگی قرار دارد. درک این عوامل به ما کمک می کند تا الگوهای سفر را بهتر بشناسیم و برای مدیریت پایدار گردشگری در این منطقه برنامه ریزی کنیم.

فصول اوج و خارج از اوج سفر

تقسیم بندی فصول سال به اوج سفر (پیک سیزن) و کم بازدید (لوسیزن) در دریاچه گهر، نقشی حیاتی در تعیین حجم گردشگران دارد. هر فصل، ویژگی های خاص خود را دارد که بر تجربه سفر تأثیر می گذارد.

• اوج سفر (بهار و تابستان): این دوره، به ویژه از اواخر اردیبهشت تا اواخر شهریور، شلوغ ترین زمان برای بازدید از دریاچه گهر محسوب می شود. آب و هوای معتدل و دلپذیر، طبیعت سرسبز و شکوفا، بازگشایی کامل مسیرهای کوهستانی و تعطیلات نوروز و تابستان، از جمله دلایل اصلی جذب حداکثری گردشگران در این فصول است. در این زمان ها، دریاچه گهر به اوج زیبایی خود می رسد و بسیاری از مسیرها برای پیاده روی و کمپینگ مساعد می شوند. حجم بالای گردشگران در این فصول، فرصت هایی برای اقتصاد محلی ایجاد می کند، اما همزمان چالش های زیست محیطی را نیز به همراه دارد.
• فصول کم بازدید (پاییز و زمستان): با فرارسیدن پاییز، هوا رو به سردی می رود و طبیعت گهر رنگ های پاییزی به خود می گیرد. بارش برف و باران، دشواری مسیرها، و سرمای شدید، سفر به این منطقه را به چالش می کشد. در زمستان، دریاچه گهر زیر لایه ای از برف و یخ پنهان می شود و دسترسی به آن جز برای کوهنوردان حرفه ای و مجهز، عملاً غیرممکن است. این فصول، تجربه ای متفاوت و بکر از گهر را ارائه می دهند که با آرامش و سکوت بیشتری همراه است و برای علاقه مندان به خلوت گزینی و مواجهه با طبیعت وحشی، جذابیت خاصی دارد.

دسترسی و زیرساخت ها

شرایط دسترسی و وضعیت زیرساخت های موجود، تأثیر بسزایی در تعداد و نوع گردشگرانی دارد که به گهر سفر می کنند. مسیرهای ورودی، نحوه حمل و نقل و امکانات اقامتی، همگی در این زمینه نقش آفرین هستند.

• مسیرهای ورودی: دریاچه گهر را می توان از دو مسیر اصلی دورود و الیگودرز مورد دسترسی قرار داد. مسیر دورود که عموماً سهل الوصول تر و شناخته شده تر است، حجم بیشتری از گردشگران را به خود اختصاص می دهد. این مسیر، از روستاهای درب آستانه و چشمه خیوه می گذرد و پس از آن، نیازمند حدود ۱۸ کیلومتر پیاده روی یا استفاده از حیوانات باربر است. مسیر الیگودرز، اگرچه دارای چشم اندازهای بکرتری است، اما کوهستانی تر و دشوارتر بوده و بیشتر مورد توجه کوهنوردان حرفه ای قرار می گیرد. تفاوت در این مسیرها، بر حجم ورودی و نوع گردشگران تأثیر مستقیم دارد.
• محدودیت های حمل و نقل: یکی از مهم ترین ویژگی های دریاچه گهر، ممنوعیت ورود خودرو به حریم دریاچه است. این محدودیت، به منظور حفاظت از محیط زیست و حفظ بکر بودن منطقه اعمال شده و به این معنی است که گردشگران باید بخش قابل توجهی از مسیر را پیاده روی کنند یا از حیوانات باربر استفاده نمایند. این عامل، خود به عنوان یک فیلتر عمل می کند و تنها افرادی را جذب می کند که آمادگی جسمانی لازم و علاقه به پیاده روی در طبیعت را دارند. این محدودیت، در مدیریت ترافیک گردشگری و کاهش آلودگی نقش مهمی ایفا می کند.
• امکانات اقامتی: در اطراف دریاچه گهر، هیچ هتل یا اقامتگاه دائمی و لوکسی وجود ندارد. تنها گزینه اقامت برای بازدیدکنندگان، کمپینگ در مکان های مجاز است. این ویژگی، ماهیت سفر به گهر را به سمت اکوتوریسم و طبیعت گردی ماجراجویانه سوق می دهد و گردشگرانی را جذب می کند که با فرهنگ کمپینگ آشنا و مجهز به لوازم ضروری هستند. نبود زیرساخت های رفاهی گسترده، در عین حال که از توسعه بی رویه و تخریب محیط زیست جلوگیری می کند، بر مدت اقامت و تعداد گردشگران نیز تأثیرگذار است.

تبلیغات و آگاهی رسانی

نقش تبلیغات و آگاهی رسانی در جذب یا مدیریت گردشگر به دریاچه گهر غیرقابل انکار است. شبکه های اجتماعی، وب سایت های گردشگری، و تورهای برنامه ریزی شده، همگی در معرفی این نگین زاگرس به مخاطبان گسترده تر سهیم هستند. با افزایش دسترسی به اینترنت و اشتراک گذاری تجربیات سفر، دریاچه گهر به سرعت مورد توجه قرار گرفته و تصاویر و ویدئوهای آن، بسیاری را ترغیب به سفر می کند. از سوی دیگر، آگاهی رسانی در مورد اهمیت حفظ محیط زیست و نکات سفر مسئولانه نیز از طریق همین کانال ها می تواند به مدیریت بهتر گردشگران و کاهش اثرات منفی کمک کند. برگزاری تورهای تخصصی طبیعت گردی و کوهنوردی نیز، با معرفی گهر به عنوان مقصدی منحصر به فرد، به افزایش تعداد بازدیدکنندگان کمک می کند.

قوانین و مقررات زیست محیطی

سازمان حفاظت محیط زیست و نهادهای مربوطه، قوانین و مقرراتی را برای حفظ دریاچه گهر و اکوسیستم پیرامون آن وضع کرده اند. این قوانین شامل محدودیت هایی برای ماهیگیری (مانند فصول ممنوعه یا استفاده از تک قلاب و مجوز صید)، عدم روشن کردن آتش در نقاط غیرمجاز، ممنوعیت شکار و جمع آوری گیاهان، و ممنوعیت ورود برخی وسایل نقلیه می شود. این مقررات، هرچند ممکن است در نگاه اول مانعی برای برخی گردشگران به نظر برسد، اما در بلندمدت به حفظ زیبایی و بکر بودن گهر کمک می کند و از تخریب این سرمایه ملی جلوگیری می نماید. اطلاع رسانی صحیح و اجرای قاطع این قوانین، در مدیریت تعداد و رفتار گردشگران نقش مؤثری دارد و به سمت وسوی یک گردشگری پایدار پیش می رود.

پروفایل گردشگران دریاچه گهر: چه کسانی به گهر می آیند؟

دریاچه گهر، با طبیعت بکر و مسیرهای پرچالش خود، طیف خاصی از گردشگران را به خود جذب می کند. این افراد عمدتاً به دنبال تجربه ای متفاوت، دور از هیاهوی شهری و در دل طبیعت وحشی هستند. شناخت پروفایل این گردشگران، به درک بهتر نیازها و انتظارات آن ها و همچنین برنامه ریزی های آتی برای مدیریت این مقصد یاری می رساند.

هدف از سفر: بسیاری از بازدیدکنندگان با اهداف مشخصی راهی دریاچه گهر می شوند. کوهنوردان، برای صعود به قله های اشترانکوه و تجربه زیبایی های آن، از مسیر گهر عبور می کنند. طبیعت گردان به دنبال پیاده روی در مسیرهای مالرو، عکاسی از مناظر بی نظیر، و تماشای حیات وحش منطقه هستند. برخی نیز با هدف ماهیگیری (البته با مجوز و رعایت قوانین خاص)، فرار از شلوغی های زندگی روزمره و تجربه آرامش و سکوت مطلق طبیعت، به گهر می آیند. این اهداف متنوع، نشان دهنده ظرفیت های گوناگون دریاچه گهر برای انواع مختلف اکوتوریسم است.

ترکیب گروه ها: اغلب گردشگرانی که به دریاچه گهر سفر می کنند، در قالب گروه های دوستانه یا خانوادگی ماجراجو دیده می شوند. این افراد، عموماً تجربه قبلی در طبیعت گردی و کمپینگ دارند و با لوازم و تجهیزات کامل سفر می کنند. کوهنوردان حرفه ای، با آمادگی جسمانی بالا و تجهیزات تخصصی، بخش دیگری از این جامعه بازدیدکننده را تشکیل می دهند. همچنین، اکوتوریست ها و دوستداران محیط زیست که به دنبال تجربه ای پایدار و کم اثر هستند، به وفور در میان بازدیدکنندگان گهر یافت می شوند. این ترکیب گروهی، نشان می دهد که دریاچه گهر، بیشتر مقصدی برای سفرهای گروهی و ماجراجویانه است تا سفرهای تفریحی رایج.

مدت اقامت: با توجه به ماهیت کوهستانی و دسترسی دشوار، غالب گردشگران دریاچه گهر، برای مدت یک یا دو شب در کنار دریاچه اقامت می کنند. این اقامت معمولاً به صورت کمپینگ و چادر زدن در نقاط مشخص شده ساحل دریاچه صورت می گیرد. این مدت زمان، به بازدیدکنندگان اجازه می دهد تا علاوه بر پیاده روی و لذت بردن از طبیعت اطراف، به فعالیت هایی نظیر ماهیگیری یا کوهنوردی های سبک نیز بپردازند. اقامت طولانی تر، به دلیل نبود امکانات رفاهی و نیاز به حمل تجهیزات بیشتر، کمتر رایج است و عمدتاً توسط کوهنوردان یا تیم های تحقیقاتی انجام می شود.

تأثیرات گردشگری بر اکوسیستم و جوامع محلی گهر

حضور سالانه هزاران گردشگر در منطقه دریاچه گهر، همانند هر مقصد طبیعی دیگری، دو روی سکه دارد: از سویی فرصت هایی را برای توسعه و آگاهی بخشی فراهم می آورد و از سوی دیگر، چالش های جدی زیست محیطی و اجتماعی را نیز ایجاد می کند. درک این تأثیرات برای حرکت به سوی یک گردشگری پایدار حیاتی است.

جنبه های مثبت

گردشگری در دریاچه گهر، اگر به درستی مدیریت شود، می تواند منافع قابل توجهی برای منطقه و ساکنان آن به ارمغان بیاورد:

• اقتصاد محلی: حضور گردشگران، فرصت های شغلی متعددی را برای جوامع محلی ایجاد می کند. باربران محلی که حیوانات باربر برای حمل وسایل گردشگران ارائه می دهند، راهنمایان طبیعت گردی که مسیرها را می شناسند و اطلاعات ارزشمندی ارائه می کنند، و فروشندگان محصولات بومی و محلی، همگی از این جریان اقتصادی بهره مند می شوند. این امر به بهبود معیشت مردم منطقه و کاهش مهاجرت از روستاها کمک می کند.
• آگاهی بخشی: هرچه تعداد بیشتری از مردم با زیبایی ها و شکنندگی اکوسیستم دریاچه گهر آشنا شوند، آگاهی عمومی در مورد اهمیت حفظ طبیعت افزایش می یابد. گردشگران، با مشاهده مستقیم نیازهای حفاظتی، به سفیرانی برای محیط زیست تبدیل می شوند و این آگاهی را به جامعه خود منتقل می کنند. این امر می تواند منجر به حمایت بیشتر از برنامه های حفاظتی و جذب منابع برای آن ها شود.

چالش ها و جنبه های منفی

متأسفانه، بدون مدیریت صحیح، افزایش تعداد گردشگران می تواند پیامدهای نامطلوبی را برای دریاچه گهر و اطراف آن به دنبال داشته باشد:

• فشار زیست محیطی: تولید زباله، یکی از بزرگ ترین معضلات این منطقه است. با وجود تلاش ها برای جمع آوری زباله، حجم انبوه پسماندها، به ویژه در فصول اوج، منجر به آلودگی آب و خاک می شود. ورود مواد شوینده به آب دریاچه، رها کردن پلاستیک و دیگر زباله ها در طبیعت، تخریب پوشش گیاهی اطراف دریاچه بر اثر تردد زیاد و ایجاد کمپ های موقت، و همچنین سر و صدای ناشی از حضور جمعیت زیاد، آرامش طبیعی منطقه را برهم می زند و بر اکوسیستم اثر منفی می گذارد.
• آسیب به حیات وحش: حضور انسان در زیستگاه طبیعی حیوانات، آرامش آن ها را برهم می زند. پرندگان و پستانداران کوچک، از زیستگاه های خود دور می شوند و عادات غذایی و تولیدمثلی آن ها مختل می گردد. تغذیه نامناسب حیوانات توسط گردشگران (مانند دادن نان یا مواد غذایی غیرطبیعی)، علاوه بر تغییر رفتار طبیعی آن ها، می تواند به بیماری و حتی مرگ آن ها منجر شود.
• فرسایش مسیرها: تردد مداوم و گسترده انسان ها و حیوانات باربر در مسیرهای مالرو و کوهستانی، به ویژه در فصول بارانی، منجر به فرسایش خاک و تخریب ساختار مسیرها می شود. این فرسایش، علاوه بر دشوار کردن عبور و مرور، به پوشش گیاهی منطقه نیز آسیب می رساند.
• خطر آتش سوزی: روشن کردن آتش توسط گردشگران برای پخت و پز یا گرمایش، به ویژه در فصول گرم و خشک سال، خطر جدی آتش سوزی در جنگل ها و مراتع اطراف دریاچه را افزایش می دهد. یک بی احتیاطی کوچک می تواند به فاجعه ای زیست محیطی و نابودی بخش های عظیمی از پوشش گیاهی منطقه منجر شود.

حفظ زیبایی و سلامت دریاچه گهر، نیازمند تعهد و همکاری همه جانبه دولت، جوامع محلی و تک تک گردشگران است. این نگین زاگرس، میراثی گرانبهاست که باید برای نسل های آینده نیز به همان شکل بکر و دست نخورده باقی بماند.

راهکارهای مدیریت پایدار گردشگری در دریاچه گهر

با توجه به افزایش روزافزون تعداد بازدیدکنندگان و چالش های زیست محیطی ناشی از آن، اتخاذ راهکارهای مدیریت پایدار گردشگری در دریاچه گهر از اهمیت حیاتی برخوردار است. این راهکارها با هدف ایجاد تعادل میان بهره برداری گردشگری و حفظ اکوسیستم شکننده منطقه طراحی می شوند و فراتر از اقدامات معمول، به رویکردهای جامع و بلندمدت می پردازند.

• سیستم مدیریت ظرفیت: یکی از موثرترین روش ها برای کنترل حجم گردشگران، پیاده سازی سیستم مدیریت ظرفیت است. این سیستم می تواند شامل معرفی سامانه های رزرو آنلاین برای فصول اوج سفر باشد که به کمک آن، سهمیه بندی روزانه یا هفتگی برای تعداد ورودی ها اعمال شود. با محدود کردن تعداد بازدیدکنندگان در هر روز، فشار بر منابع طبیعی کاهش یافته و تجربه آرامش بخش تری برای گردشگران فراهم می آید. این رویکرد به ویژه در مناطق حساس مانند حاشیه دریاچه، بسیار کارآمد خواهد بود.
• فرهنگ سازی و آموزش: ترویج فرهنگ توریسم مسئولانه و اصل ردپا نگذارید از طریق ابزارهای گوناگون، نقش کلیدی در حفظ دریاچه گهر دارد. نصب تابلوهای راهنمای جذاب و آموزنده در طول مسیر و در نقاط کلیدی، توزیع بروشورهای شامل نکات حفاظتی، و آموزش های چهره به چهره توسط راهنمایان محلی و محیط بانان، می تواند آگاهی گردشگران را افزایش داده و آن ها را به رعایت اصول زیست محیطی ترغیب کند. تأکید بر عدم رها کردن زباله، عدم روشن کردن آتش در نقاط غیرمجاز، و عدم آسیب رساندن به پوشش گیاهی و حیات وحش، از جمله این آموزش هاست.
• زیرساخت های دوستدار محیط زیست: توسعه زیرساخت ها با رویکرد سبز و پایدار، به کاهش تأثیرات منفی گردشگری کمک می کند. نصب سرویس های بهداشتی بیولوژیک (کمپوست) در نقاط مشخص، فراهم آوردن سطل های تفکیک زباله و جمع آوری منظم آن ها، و ایجاد ایستگاه های آب شرب بهداشتی و ایمن، از جمله این اقدامات است. این زیرساخت ها باید با کمترین آسیب به طبیعت احداث شده و همسو با چشم انداز طبیعی منطقه باشند.
• نقش جوامع محلی: توانمندسازی و مشارکت دادن بومیان منطقه در برنامه های حفاظت و ارائه خدمات اکوتوریستی، برای موفقیت طرح های مدیریت پایدار ضروری است. با آموزش بومیان به عنوان راهنمایان محلی، باربران مسئولیت پذیر، و تولیدکنندگان محصولات محلی دوستدار محیط زیست، حس مالکیت و مسئولیت پذیری آن ها نسبت به دریاچه افزایش می یابد. این مشارکت، نه تنها به حفظ دانش بومی کمک می کند، بلکه منافع اقتصادی حاصل از گردشگری را به صورت عادلانه تر توزیع می کند.
• پایش و نظارت مستمر: اجرای برنامه های پایش سلامت اکوسیستم دریاچه و کنترل مداوم ورود و خروج گردشگران، از طریق حضور منظم محیط بانان و استفاده از فناوری های جدید، از اهمیت بالایی برخوردار است. این پایش ها باید شامل بررسی کیفیت آب و خاک، وضعیت پوشش گیاهی، جمعیت حیات وحش، و میزان زباله های تولیدی باشد. داده های حاصل از این پایش ها، مبنایی برای تصمیم گیری های آتی و اصلاح برنامه های مدیریتی فراهم می آورد.

راهنمای سفر مسئولانه به دریاچه گهر

سفر به دریاچه گهر، تجربه ای بی نظیر از مواجهه با طبیعت بکر و دست نخورده است. برای اینکه این تجربه هم برای شما و هم برای محیط زیست منطقه پایدار و لذت بخش باشد، رعایت اصول سفر مسئولانه ضروری است. در اینجا، راهنمایی جامع و کاربردی برای برنامه ریزی یک سفر آگاهانه به گهر ارائه می شود.

بهترین زمان سفر

انتخاب زمان مناسب برای سفر به دریاچه گهر، تأثیر زیادی بر تجربه شما دارد. برای دوری از شلوغی های بیش از حد و همزمان لذت بردن از آب و هوای مطلوب، اواخر بهار (اواخر اردیبهشت تا اواسط خرداد) و اوایل پاییز (اواخر شهریور تا اوایل مهر) بهترین زمان ها هستند. در این فصول، هوا دلپذیر است، طبیعت سرسبزی خود را حفظ کرده و جمعیت گردشگران نیز به نسبت تابستان، کمتر است. اگرچه تابستان (تیر و مرداد) نیز برای سفر مناسب است، اما شلوغ ترین فصل محسوب می شود و ممکن است آرامش طبیعت بکر را تحت الشعاع قرار دهد. سفر در پاییز و زمستان، نیازمند تجهیزات حرفه ای کوهنوردی و تجربه کافی است.

مسیرهای دسترسی

دریاچه گهر از دو مسیر اصلی دورود و الیگودرز قابل دسترسی است:

• مسیر دورود: این مسیر آسان تر و محبوب تر است. از شهر دورود (استان لرستان) به سمت روستاهای درب آستانه و چشمه خیوه حرکت می کنید. تا چشمه خیوه می توان با خودرو رفت. از آنجا حدود ۱۸ کیلومتر مسیر مالرو وجود دارد که باید پیاده روی کنید یا از قاطرهای کرایه ای محلی استفاده کنید. این مسیر برای خانواده ها و گروه های معمولی مناسب تر است.
• مسیر الیگودرز: این مسیر کوهستانی تر و دشوارتر است و از شهر الیگودرز (استان لرستان) آغاز می شود. چشم اندازهای این مسیر بسیار بکر و زیبا هستند، اما نیازمند آمادگی جسمانی بالا و تجهیزات کوهنوردی است. این راه بیشتر مورد علاقه کوهنوردان حرفه ای است.

پیشنهاد می شود برای کاهش ترافیک و اثرات زیست محیطی، تا حد امکان از حمل و نقل عمومی برای رسیدن به شهرهای دورود یا الیگودرز استفاده کنید و یا در قالب گروه های کوچک سفر نمایید.

لوازم ضروری

با توجه به ماهیت سفر به گهر (پیاده روی طولانی و کمپینگ)، همراه داشتن چک لیستی از لوازم ضروری الزامی است:

• کفش مناسب: کفش پیاده روی یا کوهنوردی راحت و ضدآب برای مسیرهای مالرو و ناهموار.
• کوله پشتی: مناسب برای حمل لوازم شخصی.
• چادر و کیسه خواب: شب های گهر، حتی در تابستان، خنک است.
• لباس گرم: چند لایه لباس گرم حتی برای فصول گرم.
• بارانی یا پانچو: برای محافظت در برابر باران های ناگهانی.
• پاوربانک: برای شارژ وسایل الکترونیکی، زیرا برق در منطقه محدود است.
• غذای سبک و کنسروی: غذاهایی که نیاز به پخت و پز پیچیده ندارند و به راحتی حمل می شوند.
• آب آشامیدنی کافی: اگرچه چشمه هایی در مسیر وجود دارد، اما همراه داشتن آب کافی ضروری است.
• لوازم کمک های اولیه: شامل داروهای شخصی، چسب زخم، ضدعفونی کننده، و مسکن.
• چراغ قوه یا هدلایت: برای تردد در شب.
• کیسه زباله: حتماً زباله های خود را با خود بازگردانید.
• نقشه و قطب نما یا GPS: برای مسیریابی.
• صندلی تاشو سبک: برای استراحت در حاشیه دریاچه.

اقامت

تنها گزینه اقامت در دریاچه گهر، کمپینگ است. مکان های مشخصی در ساحل دریاچه برای چادر زدن تعبیه شده اند که هم از نظر امنیت (توسط نگهبانی) و هم از نظر دسترسی به منابع (در صورت وجود) مناسب تر هستند. حتماً چادر و کیسه خواب مناسب فصل را همراه داشته باشید و از برپا کردن کمپ در نقاط غیرمجاز خودداری کنید تا به پوشش گیاهی آسیب نرسانید.

ملاحظات زیست محیطی

رعایت این نکات، به حفظ زیبایی و سلامت دریاچه گهر کمک می کند:

• عدم رها کردن زباله: تمام زباله های خود، حتی پوست میوه و دستمال کاغذی را، در کیسه زباله جمع آوری کرده و با خود از منطقه خارج کنید.
• عدم روشن کردن آتش: از روشن کردن آتش در نقاط ممنوعه و بدون احتیاط جداً خودداری کنید. در صورت نیاز به آتش، از اجاق های کوچک سفری استفاده کرده و پس از اتمام کار، از خاموش شدن کامل آن اطمینان حاصل کنید.
• عدم برداشت گیاهان: از چیدن گل ها و گیاهان و هرگونه آسیب به پوشش گیاهی منطقه پرهیز کنید.
• عدم تغذیه حیوانات: از دادن غذا به حیوانات وحشی جداً خودداری کنید؛ این کار به سلامت آن ها و رفتار طبیعی شان آسیب می رساند.
• عدم شستشو در دریاچه: از شستن ظروف، لباس یا استفاده از مواد شوینده در آب دریاچه یا چشمه ها پرهیز کنید.

قوانین خاص منطقه

پیش از سفر، از قوانین و مقررات خاص منطقه که توسط سازمان محیط زیست اعلام شده، مطلع شوید. برای مثال، ماهیگیری در دریاچه گهر تنها با مجوز و استفاده از تک قلاب مجاز است و در فصول خاصی (معمولاً تا اواسط خرداد ماه) ممنوع است. همچنین، ممکن است محدودیت هایی برای تردد در ساعات خاصی از شبانه روز وجود داشته باشد. احترام به این قوانین، نشانه ای از سفر مسئولانه است.

نتیجه گیری: نگهداری گهر برای نسل های آینده

دریاچه گهر، به راستی نگین درخشان زاگرس و گنجینه ای طبیعی است که هر ساله ده ها هزار توریست را به سوی خود می خواند. آمار بازدیدکنندگان، هرچند تخمینی حدود ۷۰,۰۰۰ نفر در سال را نشان می دهد، اما اهمیت این عدد فراتر از یک رقم ساده است. این رقم، گویای فشار فزاینده ای است که بر این اکوسیستم حساس وارد می شود و ضرورت اتخاذ رویکردهای جامع و مسئولانه را بیش از پیش نمایان می سازد. از یک سو، گردشگری می تواند موتور محرکه توسعه اقتصادی برای جوامع محلی باشد و از سوی دیگر، بدون مدیریت صحیح، می تواند به تخریب جبران ناپذیر محیط زیست منجر شود.

تعادل میان بهره برداری گردشگری و حفاظت از محیط زیست، هدفی است که تنها با همکاری و تعهد همگانی قابل دستیابی است. دولت و نهادهای مسئول باید با تدوین و اجرای برنامه های مدیریت ظرفیت، توسعه زیرساخت های دوستدار محیط زیست و پایش مستمر، نقش خود را ایفا کنند. جوامع محلی نیز با مشارکت فعال در برنامه های اکوتوریسم و حفظ دانش بومی، می توانند به پایداری این مقصد کمک شایانی کنند. اما در این میان، نقش تک تک گردشگران از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هر فردی که قدم به حریم گهر می گذارد، مسئولیتی اخلاقی برای حفظ این میراث گرانبها دارد.

در نهایت، سفر آگاهانه و مسئولانه به دریاچه گهر، نه تنها تجربه ای عمیق تر و دلنشین تر از طبیعت را برای خود به ارمغان می آورد، بلکه تضمین کننده این خواهد بود که نسل های آینده نیز بتوانند از تماشای این زیبایی های بی بدیل لذت ببرند. دریاچه گهر، بیش از یک مقصد گردشگری، نمادی از طبیعت بکر ایران است که نگهداری آن، وظیفه مشترک همه ماست. بیایید با سفر مسئولانه، ردپایی از عشق و احترام به طبیعت را بر جای بگذاریم، نه اثری از تخریب و بی توجهی.