بسیاری از بیمارانی که با درد شدید دندان به دندانپزشک مراجعه می کنند نگرانند که آیا دندانشان باید کشیده شود و ملزم به کاشت هستند یا نه. در اکثر موارد بیماران نمیدانند که کامپوزیت دندان چیست و چگونه با این روش دندان را درمان میکنند. در دندانپزشکی مدرن کشیدن دندان راه حل درمانی نیست بلکه دندانپزشک از روشهای مختلفی مانند پر کردن دندان پوسیده، عصب کشی، روت کانال و غیره برای درمان آن استفاده می کند. دندانپزشکی مدرن به این نتیجه رسیده است که باقی ماندن دندان آسیب دیده در دهان می تواند مشکلات جدی برای دهان و سایر دندان ها ایجاد کند.
با این وجود تا جایی که امکان پذیر باشد و بتوان دندان آسیب دیده را درمان کرد؛ از کشیدن دندان خودداری می‌کند. دندانپزشک می تواند بهترین راه حل را برای حفظ دندان یا کشیدن آن به شما توصیه می کند. کشیدن دندان تنها به چند دلیل محدود مانند آسیب دیدگی بسیار جدی، عفونت شدید، بیماری لثه یا قرار گرفتن دندان زیر خط لثه و بیرون نیامدن آن انجام می‌گیرد.
در چه شرایطی کشیدن دندان توصیه می شود؟
به جز موارد اورژانسی کشیدن دندان فقط باید با ارزیابی سلامت دهان و دندان شما انجام گیرد. در موارد پیچیده تر یا اگر کشیدن دندان نیاز به بیهوشی عمومی داشته باشد مانند زمانی که دندان به شدت آسیب دیده یا در دهان شکسته است؛ بهتر است کشیدن دندان توسط جراح دهان و دندان انجام شود. در ادامه شرایط خاصی که دندانپزشک مجبور به کشیدن دندان می شود؛ توضیح داده شده است:
شرایط اضطراری
یکی از شرایط اضطراری برای کشیدن دندان زمانی است که دندان به سبب پوسیدگی شدید آسیب جدی دیده باشد و قابل ترمیم کردن نباشد. این شرایط زمانی برای دندان پیش می آید که پوسیدگی به مرکز دندان یا همان پالپ رسیده باشد. باکتری تولید شده توسط پوسیدگی به پالپ حمله کرده و موجب عفونت می شود. در این شرایط عصب کشی می تواند به درمان عفونت دهان و دندان کمک کند اما در صورتی که عفونت شدید باشد؛ دندان باید کشیده شده و با ایمپلنت جایگزین شود تا از گسترش عفونت جلوگیری شود. توجه کنید که تنها پس از درمان کامل عفونت می توان جای خالی دندان کشیده شده را با ایمپلنت دندانی پر کرد.
بیماری های دهان و دندان
بیماریهای دهان و دندان یا بیماری پریودنتال، عفونت لثه، لیگامنت ها، استخوان فک و ساختارهای دیگر اطراف دندان را شامل می شود. بیماری های پریودنتال در مراحل اولیه همان ژنژویت است که در حد عفونت لثه باقی مانده است اما درصورتیکه درمان نشود؛ در مراحل شدیدتر بیماری لثه، روی لیگامنت های پریودنتال و استخوان فک تأثیر قابل توجهی می گذارد و عفونت آنقدر شدید می شود که بدون کشیدن دندان درمان عفونت امکان پذیر نیست. در این شرایط پس از کشیدن دندان و درمان کامل بیماری لثه، پزشک اقدام به کاشت ایمپلنت دندان می نماید.
در بیماری پریودنتال باکتری به شکل یک ماده چسبنده در پلاک دندان به وجود می آید و چندین ساعت بعد از خوردن غذا بدون مسواک زدن، روی دندان تشکیل می شود. رشد باکتری و درمان نکردن آن منجر به از دست دادن دندان می شود. در این صورت دندان باید با کشیدن ساده یا توسط جراحی از دهان خارج شده و ایمپلنت دندان به جای آن کاشته شود. معمولاً مسواک زدن و مراجعه منظم به دندانپزشک می تواند از بیماری های دهان و دندان جلوگیری کند.
کشیدن دندانی که زیر لثه باقی مانده
گاهی اوقات برخی از دندان ها زیر لثه باقی می‌مانند و نمی توانند از آن بیرون بیایند. وجود این دندان های زیرلثه ای موجب خارج شدن سایر دندان ها از جای خود شده و یا نظم آنها را به هم می‌ریزد. در این شرایط دندانپزشک مجبور است دندانی را که زیر لثه قرار گرفته با عمل جراحی، خارج کند. کشیدن این نوع دندان ها خطرعفونت را نیز کاهش می دهد. در صورتیکه پس از کشیدن دندان جای خالی بسیار زیادی در دهان بیمار باقی بماند، دندانپزشک کاشت ایمپلنت را به بیمار توصیه خواهد کرد.
جلوگیری از روی هم افتادن دندان ها
کشیدن یک یا چند دندان ممکن است برای جلوگیری از روی هم افتادن دندان ها در دهان ضروری باشد. در این شرایط توصیه می شود؛ زمانی که بیمار برای درمان ارتودنسی دندان مراجعه می‌کند و فضای کافی برای جابجایی و تراز کردن مجدد آنها ندارد؛ یک یا چند دندان خود را بکشد. ارتودنتیست معمولاً با توجه به عکس اشعه ایکس، دندان ها و نحوه قرار گیری آنها را بررسی کرده و وجود فضای کافی برای جابجایی آنها را در نظر می گیرد.
در صورتی که نیاز به کشیدن یک یا چند دندان برای تراز کردن بهتر سایر دندان ها باشد؛ به بیمار توصیه می شود که جهت حفظ سلامت دهان و دندان و اصلاح طرح لبخند آن دندان را بکشد. در صورتیکه وجود یک دندان موجب به هم ریختن روابط بین دندان ها در فک شود نیز دندان، کشیده شده و با ایمپلنت دندانی جایگزین می شود.
کشیدن دندان بعد از تصادف یا حوادث ورزشی
معمولاً بعد از تصادفات رانندگی یا حوادثی مانند مسابقات ورزشی، برخی از دندان های فرد به شدت آسیب دیده و کشیدن آن ها ضروری به نظر می رسد. در این شرایط دندانپزشک توصیه می کند که بلافاصله پس از کشیدن دندان از ایمپلنت های دندان استفاده شود تا عواقبی مانند تحلیل استخوان فک برای بیمار پیش نیاید.
گاهی اوقات اگر یک یا چند دندان از جای خود تکان خورده یا کج شده باشند و فضای بین دندان ها را گرفته باشند؛ نظم دندان ها در فک به هم خورده و در صورت اصلاح نشدن آسیب های جدی به سایر دندان ها وارد می شود. به همین علت دندانی که جابجا شده و در حقیقت از محل اولیه و اصلی خود در فک خارج شده کشیده می شود و ایمپلنت دندانی در محل درست، داخل فک کاشته می شود.
اصلاح زیبایی و یک دست شدن دندان ها
درصورتیکه بیرون آمدن یک دندان از لثه یا خارج شدن آن از جای طبیعی خود موجب شود لب ها و سایر دندانها ساختار غیرطبیعی داشته باشند و همچنین کل روابط فکی به علت وجود یک دندان به هم خورده و موجب عدم تراز دندان ها شده که زیبایی فرد را تحت الشعاع قرار می دهد؛ دندانپزشک به منظور اصلاح طرح لبخند و بازگرداندن زیبایی چهره، دندان را کشیده و در صورت نیاز در محل مناسب ایمپلنت دندان خواهد کاشت.
پیشگیری از آسیب رسیدن به سایر دندانها
درصورتیکه نتوان با هیچ روشی مانند اورتودنسی یا تراشیدن بخشی از مینای دندان، دندانی را که از جای خود خارج شده و یا در محل نامناسبی از فک قرار گرفته به جای خود بازگرداند؛ احتمال آسیب رسیدن به سایر دندان ها در طولانی مدت بسیار بیشتر از کشیدن دندان است. به همین علت دندانپزشک دندان موردنظر را کشیده و در صورتیکه فضای خالی باقیمانده زیاد باشد آن را با ایمپلنت دندان پر می کند.
اختلال در نصب اوردنچر برای کل فک
یکی از مشکلات بیمارانیکه تصمیم گرفته اند از روش اوردنچر برای پر کردن جای خالی دندان های کل فک پایین یا بالا استفاده کنند؛ باقیماندن یک یا دو دندان طبیعی در فک است. این دندان های طبیعی مانع از اتصال پایه های ایمپلنت به یکدیگر به منظور قرار دادن تاج دندان پروتزی می شوند. در این شرایط ،دندانپزشک یک یا دو دندان باقیمانده را می کشد تا بتواند اوردنچر را با استحکام بیشتری روی کل فک نصب کند.
با توجه به تمام این شرایط دندانپزشک همواره بیشترین تلاش خود را می کند تا دندان های طبیعی فرد سر جای خود باقی بمانند و تا حد ممکن ترمیم شوند. در غیر اینصورت بهترین روش بعد از کشیدن دندان جایگزین کردن آن با کاشت ایمپلنت است تا از عوارض بعدی ناشی از خالی ماندن جای دندان مانند تحلیل استخوان فک پیشگیری شود.
دندانی که باید کشیده شود چه علائمی دارد؟
یکی از سوالات متداولی که از دندانپزشکان پرسیده می شود این است که در چه صورت دندان نیاز به کشیدن دارد. در شرایطی که دندان حتما باید کشیده شود؛ علائم مشخصی وجود دارد که نشان می دهد دندان آنقدر آسیب دیده که نمی‌توان آن را با روشهای معمول مثل پر کردن با آمالگام ترمیم کرد.
این علائم شامل درد شدید به خصوص دردی که هنگام وارد کردن فشار یا جویدن غذا بیشتر می شود؛ احساس درد یا خشک شدن عضلات فک و تورم شدید لثه اطراف دندان، ایجاد بیماری ها و عفونت در لثه به علت پوسیدگی شدید دندان می شود. در صورتی که هر کدام از علائم بالا را دارید باید در اولین فرصت به دندانپزشک در مراجعه کرده و پس از کشیدن دندان، جای خالی آن را با ایمپلنت دندان پر کنید.
روش های خارج کردن دندان از ریشه
کشیدن دندان یا خارج کردن دندان از ریشه معمولا آخرین راه حلی است که توسط دندانپزشکان توصیه می شود. اما در صورت تشخیص دندانپزشک، دو روش برای خارج کردن دندان از ریشه وجود دارد:
- ساده ترین روش کشیدن مربوط به دندانی است که در دندان قابل رویت است. در این روش دندانپزشک با استفاده از بی حسی موضعی و انبر، دندان را از ریشه بیرون می کشد.
- خارج کردن ریشه دندان با جراحی لثه
خارج کردن ریشه دندان با جراحی لثه زمانی انجام می گیرد که دندان به راحتی در دسترس نباشد مانند مواقعی که دندان به طور کامل از لثه بیرون نیامده و یا زیر خط لثه شکسته است. در این شرایط برای بیرون کشیدن دندان، دندانپزشک ابتدا بافت های نرم را کنار زده و در صورتی که دندان به چند تکه شکسته باشد؛ آن را به راحتی از زیر لثه خارج می‌کند. جراحی لثه معمولاً تحت بیهوشی عمومی انجام می گیرد.
پس از کشیدن دندان چه عواقبی در انتظار بیمار است؟
با تکنیک های مدرن دندانپزشکی کشیدن دندان مانند قبل با استفاده از بی حسی موضعی فرایند ناخوشایندی نیست. بلکه در بسیاری از موارد کشیدن ساده دندان، حتی به اندازه پر کردن آن نیز نیز درد ندارد. خوب شدن جای دندان کشیده شده حدودا چند هفته زمان می برد و در بیشتر مواقع عوارض جانبی خاصی ندارد.
بهتر است پس از کشیدن دندان ۲۴ ساعت استراحت کرده و طی یک تا دو روز بعد از فعالیت بدنی شدید خودداری کنید. در صورتی که درد شدید داشتید می توانید از مسکن های تجویز شده توسط پزشک استفاده کنید. بهتر است از کیسه های یخ و همچنین دهانشویه استفاده کرده و مصرف خوراکی ها و نوشیدنی ها را تا چند روز محدود کنید. بهترین زمان کاشت ایمپلنت حدوداً چهار تا شش ماه پس از کشیدن دندان است. در صورتی که بیش از این مدت از کشیدن دندان بگذرد و جای خالی دندان با ایمپلنت پر نشود؛ عواقبی مانند تحلیل استخوان فک، بیماری های لثه که منجر به آسیب دیدن سایر دندانها میشود، از تراز خارج شدن سایر دندانها و کج شدن آنها را به همراه دارد.
مشکلات شدید دندان چه علائمی دارند؟
در شرایطی که مشکلات دندان بسیار شدید باشند، در حدی که جز کشیدن دندان چاره دیگری وجود نداشته باشد، معمولا علائم خاصی بروز می کند. برخی از مهم ترین این علائم عبارت است از:
- متورم شدن بیش از حد لثه ها
- احساس درد شدید در ناحیه لثه و دندان
- احساس درد شدید در هنگام فشردن دندان ها به هم و یا جویدن غذا
- عفونت شدید لثه به علت پوسیدگی بیش از حد دندان
