معرفی اتاق تمیز و کاربرد آن در صنایع مختلف
ساخت اتاق تمیز
clean roomاتاق تمیز یا همان کلین روم یک مکان، همان طور که از اسم آن مشخص است یک فضای محافظت شده برای جلوگیری از ورود آلودگی هاست و برای صنایع حساس مانند داروسازی، پزشکی یا مواد غذایی می توان از آن استفاده کرد. اتاق تمیز برای اولین بار در بیمارستان ها مورد استفاده قرار گرفت لُرد لیستر به این نتیجه رسید که اگر آلودگی ها کم تر باشد درمان بیماری ها و عفونت ها بهتر انجام می شود و این موضوع به پایه های برای طراحای اتاق های تمیز امروزی تبدیل شد.
کاربرد کلین روم
- کلین روم در محیط زیست
- کلین روم در صنایع میکروالکترونیک
- کلین روم در فناوری اطلاعات
- کلین روم در صنعت هسته ای
- کلین روم در بیمارستان ها و خدمات پزشکی
- کلین روم در صنعت داروسازی
- کلین روم در صنایع خودروسازی
- کلین روم در صنایع موشکی و هوافضا
- کلین روم در صنایع غذایی
- کلین روم در صنعت کشاورزی
استانداردهای اتاق تمیز
اتاق تمیز با توجه به نوع و کاربرد آن انواع مختلفی دارد و استانداردهای متفاوتی نیز برای سنجش میزان آلودگی در این کلین روم ها استفاده می شود. به عنوان مثال ISO 14644 یکی از این استاندارد هاست در این استاندارد میزان آلودگی ها براساس تعداد ذرات کمتر از نیم میکرون در یک فوت مکعب اندازه گیری و تعیین می شود. علاوه بر استفاده از این استاندارد ها اتاق تمیز دارای جنس خاصی از دیوارها و ساختمان است و به گونه ای خاص برای از بین بردن منبع آلودگی ها ساخته می شود.
انواع کلین روم
- کلین روم یکسو
- کلین روم غیر یکسو
تفاوت اصلی در ساخت اتاق تمیز
اتاق تمیز یا همان کلین روم دارای انواع مختلف جریان یک سو (لامینار) ، جریان غیر یکسو (غیر لامینار) و جریان مخلوط است. درواقع مهم ترین تفاوت در به میزان جریان هوا و جهت جریان هوا مربوط می شود.
نکاتی مورد توجه در استفاده از اتاق تمیز
حتی لباس پوشیدن کارکنان در اتاق تمیز متفاوت است و باید از کلاه و لباس های خاصی استفاده کنند. حتی در بعضی از کلین روم ها قبل از ورود به کلین روم دوش های هوا نیز طراحی شده است. filter hepa فیلتر هپا باید برای هواکش ها استفاده شود تا آلودگی ها را در محیط به حداقل میزان برساند. همچنین جهت جریان هوا نیز از نکات مهم و کلیدی در ساخت کلین روم ها محسوب می شود و باید به گونه ای طراحی شود که آلودگی ها به داخل محیط وارد نشود.
اتاق تمیز بسیار حساس است و به همین دلیل باید حتما میزان رفت و آمد و نوع رفت و آمد افراد مورد بررسی قرار گیرد. شست و شوی اتاق تمیز نیز یکی از مواردی است که نقش مهمی در آن ایجاد می کند. درواقع یکی از مهم ترین موضوعات در مورد اتاق تمیز یا همان کلین روم نحوه ی اسفاده و نگهداری از اتاق تمیز است که بسیار حساس است. جنس لباس کارکنان نیز در اتاق تمیز یا کلین روم بسیار مهم است و باید بگونه ای باشد که آلودگی ها را در خود جذب نکند. جنس لباس کارکنان در اتاق تمیز از ۶۵% پلی استر و ۳۵% کتان ساخته شده است. ماسک و کلاه نیز باید یک بار مصرف باشند.
مصالح ساخت اتاق تمیز
- هواساز هایژنیک
- اگزاست فن
- پس باکس
- پنجره اتاق تمیز
- درب اتاق تمیز غیر هم باد و هم باد
- ساندویچ پنل
نقش تهویه در اتاق تمیز
نقش در اتاق تمیز بسیار مهم است چون میزان رطوبت دستگاه ها و افراد در اتاق تمیز موثر است. فشار اتاق تمیز معمولا یک فشار مثبت است و تعویض هوای آن در کلاس ۱۰ گاه بیش از ۶۰۰ بار در ساعت طراحی می شود.
نقشه های مورد نیاز ساخت اتاق تمیز
- نقشه های تاسیسات مکانیکی اتاق تمیز
- نقشه های تاسیسات الکتریکی اتاق تمیز
- نقشه نمای اتاق تمیز
- نقشه پلان اتاق تمیز
ساخت کلین روم
در از هواساز هایژنیک، دوش هوا، میز لامینار، هود، فن فیلتر یونیت و هود لامینار استفاده می شود. کمدهای لباس و میزهای استیل نیز از موارد مورد نیاز در ساخت کلین روم ها هستند.
هواساز هایژنیک و کاربردهای آن
یکی از تجهیزاتی است که در ساخت اتاق تمیز مورد استفاده قرار می گیرد. با استفاده از هواساز هایژنیک می توان مواردی مانند دما،رطوبت،فشار و سطح آلایندگی هوا را کنترل کرد.
دستگاه هواساز هایژنیک می تواند هوای تمیز جهت فضاهای مختلف ساختمان را تامین کند.
انواع هواساز هایژنیک
- هواساز هایژنیک افقی
- هواساز هایژنیک عمودی
- هواساز هایژنیک L شکل
انواع هواساز
هواساز ها از نظر کارکرد به انواع چند منطقه ای، تک منطقه ای، بهداشتی یا هایژنیک و همچنین ایرواشر نیز قابل تقسیم هستند. در ساخت هواساز هایژنیک از فن، فیلترهای هوا همچنین المان های حرارتی و برودتی هواساز نیز استفاده می شود. هواساز هایژنیک دارای بخش های مختلف رطوبت زن و صدا گیر نیز شده است.
کلین روم داروسازی
از کلین روم در صنعت داروسازی برای ساخت مواد دارویی سترون، محلول‌های سترون استفاده می شود.با توجه به حساسیت تولید دارو و تولیدات مرتبط، اهمیت بسیار برجسته و چشمگیر می باشد
به فضایی گفته میشود که در آن سطح آلاینده ها از جمله ذرات گرد و غبار ، ذرات ایروسل ، بخارات شیمیایی ، میکروب ها و دیگر آلودگی ها و همچنین دما، رطوبت و تعداد تعویض هوا در ساعت تحت کنترل و مشخص باشد.
به طور کلی در هر صنعتی که ذرات کوچک بر فرایند تولید و کیفیت محصول تاثیر بگذارد اتاق تمیز مورد استفاده قرار میگیرد.
در سال های اخیر استفاده از اتاق تمیز به شدت افزایش پیدا کرده است به طور کلی نیاز به اتاق تمیز به دو حوزه تقسیم میشود :
حوزه اول:
حوزه ایی که در آن ذرات غیر زنده حتی در اندازه های submicron ممکن است به عملکرد محصول آسیب بزند یا عمر مفید آن را کاهش دهد .
حوزه دوم:
حوزه ایی که در آن وجود ذرات حامل میکروب که رشد آنها در محصول منجر به عفونت انسان میشود .
برخی از کاربردهای اتاق تمیز
- صنایع الکترونیک
- صنایع نیمه رسانا ها
- صنایع میکرومکانیک
- تجهیزات پزشکی
- صنایع غذا و نوشیدنی
- بیمارستان ها
- صنایع اپتیک
- صنایع بیوتکنولژی
- صنایع داروی
طبقه بندی اتاق تمیز
اتاقهای تمیز بر اساس پاکیزگی هوای خود طبقه بندی میشوند :
بر اساس استاندارد ISO14644 اتاق های تمیز در9 کلاس از ISO1
الی ISO9 با توجه به حداکثر غلظت ذرات مجاز برابر و بزرگتر از اندازه های در نظر گرفته شده در هر متر مکعب طبقه بندی شده است .
انواع اتاق های تمیز
- اتاق های تمیز معمول با جریان متلاطم یا آشفته
- اتاق های تمیز با جریان یک طرف یا لامینار
3 .اتاق تمیز با جریان های مختلط
- ایزولاتورها
اتاق تمیز با جریان متلاطم یا آشفته
اساس کار تهویه اتاق تمیز متلاطم مشابه با بیشتر تهویه مطبوع در داخل دفاتر، فروشگاها ، و غیره می باشد. هوا توسط هواساز از طریق دریچه های موجود در سقف وارد محیط میشود . بدلیل اینکه این نوع هوا بصورت جریان های آشفته در داخل اتاق جریان دارد از همین رو اتاق تمیز با جریان اشفته نام گرفته اند.
همین امر این اتاق تمیز را از اتاق تمیز با جریان یک طرفه که هوا از داخل فیلترهای که در سقف یا دیوار قرار گرفته اند به صورت یک طرفه در سراسر اتاق جریان دارند متمایز میکند.
در این نوع اتاق تمیز به طور معمول و با توجه به کلاس تمیزی اتاق فیلترهای هپا در اخرین بخش از هواساز یا در انتهای کانال هوا قبل از دریچه های سقفی تعبیه میشوند، حرکت آشفته هوا در داخل این نوع اتاق تمیز سبب کاهش غلظت الودگی و در نتیجه رسیدن به غلظت مجاز می گردد.
برای تهویه های معمولی مانند دفاتر ، فروشگاها و… هدف از تهویه رسیدن به شرایط اسایش است و این امر با 2 تا 10 بار تعویض هوا در ساعت ایجاد می شود اما برای این کلین روم جهت پایین اوردن غلظت الودگی در مقدار مورد قبول استاندارد به احتمال زیاد بین 20تا 60 بار یا حتی بیشتر به تعداد تعویض هوا در ساعت مورد نیاز است.
با توجه به اینکه اتاق های تمیز به مقدار زیادی هوا نیاز دارند و با توجه به اینکه هوای مورد نیاز فیلتر شده و مطبوع می باشد در نتیجه جهت توجیح اقتصادی ضروری است که با توجه به نفرات فعال در مقدار زیادی از هوا اتاق برگشت داده شود به طور نرمال 2 تا10 درصد کل هوای اتاق باید از هوای تازه تامین شود که با توجه به سایز اتاق و تعداد نفرات و نوع پروسه تولید این مقدار متغیر می باشد .
در اتاق های جریان اشفته نوع ، تعداد ، محل قرارگیری دریچه های رفت برگشت و اگزاست بسیار مهم است انها برای به کاهش سرعت بالای هوا و اطمینان ازمخلوط شدن کامل هوا محیط طراحی شده اند .
اتاق های جریان یک طرفه یا لامینار
در این اتاق ها فیلترهای هپا بصورت کامل در سقف یا در بعضی از سیستم ها در دیوار نصب شده اند و هوا از طریق این فیلتر ها عرضه میشوند .
در این اتاق ها جریان هوا بصورت یک طرفه و یکنواخت با سرعت M/S45/0 تا 0/3 بصورت عمودی یا افقی حرکت میکند و الودگی هوا را به سرعت از طریق دریچه های اگزاست حذف میکند.
بنابراین هر گونه الودگی ایجاد شده با این جریان هوا بلافاصله حذف میشود در حالی که سیستم های متلاطم جهت حذف و کم کردن الودگی متکی به مخلوط کردن و رقیق کردن می باشد این سیستم نسبت به اتاق جریان اشفته هوای بیشتری نیاز دارد.
در این نوع اتاق به دلیل حرکت مستقیم هوا انتشار الودگی در اتاق به حداقل میرسد.
جریان های یک طرفه هنگامی مورد استفاده قرار میگرد که غلظت کمی از ذرات باکتری در هوا مورد قبول باشد.
اتاق تمیز با جریان ترکیبی
این نوع اتاق تمیز همان کلین روم جریان متلاطم است که در ان عملیات تولید باحساسیت بالا و بحرانی در کیفیت بالاتر از هوای اتاق توسط یک سیستم جریان یک طرف انجام میشود
این نوع سیستم به دلیل ایجاد شرایط جریان لامینار در قسمتی از پروسه که مورد نیاز است و همچنین صرفه جوی در هزینه ها، بسیار محبوب میباشد
ایزولاتور ها و مینی اینوایرمنت
سالهای زیادی است که کارها پر خطر با مواد شیمیایی سمی یا با باکتری های خطرناک درgloveboxها انجام میشود و این سیستم ها عمدتا به جریان هوا برای جدا سازی وابسته نیستند.
با توجه به این روش جداسازی که به وضوح دارای ویژگی های عالی و مناسب، در حفاظت افراد از مواد سمی و خطرناک و همچنین در حفاظت محصول از الودگی می باشد، به همین سبب در فناوری مدرن اتاق تمیز نیز توسعه یافته است و در صنایع داروسازی این فناوری عمدتا به عنوان isolatorیا barrier شناخته میشود و در صنایع نیمه هادی به عنوان minienvironment شناخته میشود .
هوای داخل isolator استریل و عاری از ذرات است که توسط فیلترها هپا فیلتر شده و از این هوا جهت تامین فشار سیستم وجلوگیری از نفوذ الودگی خارجی استفاده می شود.
- تیم مهندسی مقدماتی جهت براورد بودجه پروژه
فرایند مهندسی مقدماتی این امکان را فراهم میاورد تا یک براورد بودجه برای پروژه اتاق تمیز شما با توجه به نیازها و الزاماتclassification و مشخصات فنی عمومی و سایر الزامات ایجاد کند.
سیستم turnkey با همراهی تیم متخصصانمان در مورد برنامه ریزی و طراحی اتاق تمیز شما شروع میشود ،تمامی بخشهای مختلف از جمله سقف ها و دیوارها ی اتاق تمیز، دربهای کلین روم کف کلین روم، سیستم مکانیکی ، سیستم HVAC ، سیستم کنترل و برق و غیره ارزیابی میشود. .
با توجه به انجام پروژهای گسترده کلین روم در اندازه و کاربردهای مختلف، تیم مانا صنعت میتواند شما را در الزامات طبقه بندی کلین روم، بهینه سازی عملیات و پروسه تولید و گسترش URS مورد نیاز، راهنمایی و توصیه نماید.
مهندسی طراحی
عناصر در نظر گرفته شده در فرایند طراحی شامل موارد ذیل میباشد :
- ابعاد اتاق تمیز
- محل قرار گیری درب ها و پنجره ها
- فشار مثبت یا منفی محیط
- تامین کننده هوای اتاق تمیز
- الزامات تعویض هواACH
- دمای مورد نیاز
- رطوبت نسبی
- نوع و محل قرار گیری چراغ ها
- و غیره …
همچنین تیم طراحی میتواند شما را در انتخاب سیستم پانلینگ و H VAC و الکتریکال هدایت کند خواه به عنوان تامین کننده خواه ادغام یک سیستم ثالث دیگر.
فرایند طراحی با تایید و تصویب طرح اتاق تمیز و نوع سیستم H VAC به پایان میرسد .
مراحل راه اندازی و اعتبار سنجی
در مرحله راه اندازی تیم مانا صنعت به طور کامل اتاق تمیز را مورد ازمایش و بررسی قرار میدهد تا نشان دهد طبق مشخصات طراحی کار خواهد کرد .
تنظیم بررسی فشار اتاق تمیز، تنظیم دما ،بررسی حجم هوای ورودی و خروجی و … انجام خواهد شد، همچنین عملیات QUALIFICATION از جمله انجام تست ذرات، تست ACH ،تست اختلاف فشار و … توسط این شرکت جهت اخذ مجوزاها صورت خواهد گرفت.
امروزه در کشورمان با توجه به عدم نظارت کافی ، شرکتهای گوناگون بدون داشتن دانش تخصصی در زمینه اتاق تمیز بصورت قارچ گونه در حال رشد بوده و یکی از چالش های صنایع مختلف انتخاب شرکت معتبر در زمینه ساخت کلین روم میباشد.
شرکت مانا صنعت با داشتن تجربه ی چندین ساله و همچنین تکیه بردانش خود توانسته است رزومه ای درخشان و قابل پیگیری و بازدید را در اختیار شرکتها و کارفرمایان محترم قرار دهد . اجرای کلین روم برای بسیاری از شرکتهای نوپا و تازه تاسیس و بسیاری از شرکت های خصوصی یک هزینه هنگفت به شمار می اید و با توجه به الزامات سازمان ناظر وجود کلین روم جهت تولید امری ضروریست لذا شرکت مانا صنعت راهکارهایی جهت کاهش هزینه های ساخت ارائه خواهد داد. جهت کسب اطلاعات بیشتر از طریق راهها ارتباطی معرفی شده در سایت مانا صنعت با شرکت تماس حاصل نمایید
منبع : مجتمع صنعتی بعثت