چکش کاری فولاد بعد از انقلاب
اوج درخشش صنعت فولاد ایران به دهه ۶۰ و دوران بعد از انقلاب محول شد، خودکفایی در این عرصه مسیر صادرات را هموار کرد و باوجود رفتن کشورهای خارجی از این صنعت، اکنون شاهد دور تند چرخ های صنعت فولاد هستیم.
به گزارش امروزنگار، در ایران صنعت فولاد به طور جدی از زمان رضاخان شروع شده که در آن زمان صنعت فولاد برای ایران همانند انرژی هسته‌ای امروز بود، زیرا که کشورهای اروپایی به شدت با شکل‌گیری این صنعت در کشور ما مخالف بودند. به طور مثال، حتی کشتی حامل کارخانه فولاد خریداری شده ایران از آلمان در آب غرق شد و این گمان وجود داشت که کشتی به صورت عمدی غرق شده است.
در دهه ۴۰ دولت وقت به دلیل آنکه از کشورهای اروپایی ناامید شده بود، برای احداث صنعت فولاد به سراغ روس‌ها رفت و در نتیجه قرارداد ذوب‌آهن اصفهان منعقد شد. روس‌ها مطالعات بسیار جامعی در خصوص تامین نیازهای ذوب‌آهن اصفهان از جمله سنگ‌آهن انجام دادند و بسیاری از بخش‌های فعلی سنگ‌آهن ایران توسط روس‌ها شناسایی شد به گونه‌ای که ذوب آهن به صورتی طراحی شده بود که کلیه نیازهایش از طریق داخل کشور تامین شود.
قبل از ایجاد ذوب‌آهن، یک واحد فولاد دیگری در گروه ملی فولاد به نام ذوب شوش شهریار توسط بخش‌خصوصی در سال ۱۳۵۰ احداث شد که این نخستین واحد تولید فولاد کشور با ظرفیت سالانه ۳۰هزار تن بود. در واقع نخستین استارت فولاد کشور توسط بخش‌خصوصی زده شد و سپس در سال ۱۳۵۱ ذوب‌آهن اصفهان شروع به کار کرد و مابقی فولادسازان پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایجاد شدند، از جمله فولاد خوزستان در سال ۱۳۶۷، فولاد مبارکه در سال ۱۳۷۰ و فولاد آلیاژی در سال ۱۳۷۸ متولد شدند.
در واقع توسعه صنعت فولاد ایران توسط بخش‌خصوصی صورت گرفت که در این میان شرکت ملی فولاد نیز به منظور توسعه صنعت فولاد توسط بخش‌خصوصی ایجاد، اما با روش دولتی اداره شد. تا قبل از انقلاب ظرفیت تولید فولاد کشور سالانه به یک میلیون تن رسیده بود، زیرا که این صنعت در آن زمان همانند انرژی هسته‌ای فعلی دارای اهمیت خاصی بود. در حالی که در سال ۱۳۵۶ میزان تولید فولاد در کشور به یک میلیون تن رسیده بود، اما میزان مصرف ۴میلیون تن بود که مابقی نیاز کشور از طریق واردات تامین می‌شد.
با پیروزی انقلاب اسلامی برای صنعت فولاد کشور هم اتفاق مهمی رخ داد، تمام کارشناسان خارجی کشور را ترک کردند. احداث صنایع فولاد که به طور صد در صد توسط این کارشناسان صورت می‌گرفت (به عنوان مثال تمام امور راه‌اندازی ذوب‌آهن توسط روس‌ها انجام شد) از جمله فولاد خوزستان و مبارکه با تجهیزات از قبل خریداری و نقشه‌های طراحی شده مواجه شدند.
عملا تا سال ۱۳۶۰ وضعیت فولاد کشور سیر نزولی را طی کرد و میزان تولید آن در کشور از یک میلیون‌تن به ۵۰۰هزار تن در سال کاهش یافت، اما از سال ۱۳۶۰ به‌بعد با ورود نیروهای جوان متخصص به صنف فولاد کشور این صنعت توانست آرام‌آرام رشد کند و سیر صعودی آن تا به امروز ادامه دارد، در حال حاضر ۷۵درصد تولید فولاد کشور توسط سه شرکت ذوب آهن اصفهان، فولادمبارکه و فولادخوزستان صورت می‌گیرد.
با بررسی تاریخچه فولاد ایران به این پی می‌بریم که روند ساخت کارخانه‌های تولید فولاد کشور در دهه ۸۰ و ۹۰ بسیار خوب پیش می‌رفت. این روند رشد تا سال ۱۳۸۸ به قوت خود باقی بود. در آن دهه ایران توانست به رشد ۱۲ میلیون تنی دست یابد که در نوع خود بی‌سابقه بود. در آن دهه تحریم‌های زیادی علیه ایران شکل گرفت که این مهم تأثیر منفی روی تولید فولاد ایران گذاشت.
تا پایان این دهه اوضاع به همین ترتیب پیش رفت و کشور برای اینکه نیاز خود را به فولاد و استیل کاهش دهد به واردات روی آورد. اما در دهه نود مقاومت اقتصادی بسیار خوبی در کشور شکل گرفت که باعث شد تولیدی‌ها و کارخانه‌های بیشتری برای تأمین نیاز داخل ساخته شوند. این روند کمک کرد که کشور هم نیازهای داخل را برطرف کند و هم به صادرات محصولات فولادی خود بپردازد. در سال ۱۳۹۸ صادرات فولاد ایران به اوج خود رسید.
در سال ۲۰۰۷ ایران در میان ۴۰ کشور برتر تولید کننده فولاد با حجم تولیدی معادل ۱۰.۱ میلیون تن و سهمی در حدود ۰.۸ درصد از تولید جهانی فولاد، جایگاه بیستم در جهان و رتبه اول در میان کشورهای خاورمیانه را به خود اختصاص داد. مکانی که در سال ۲۰۰۶ نیز با تولید سالانه‌ای معادل ۹.۸ میلیون تن در آن حضور داشت. در این رده‌بندی کشور ترکیه با ۲۵.۸ ملیون تن در رده یازدهم، مصر با ۶.۲ میلیون تن در رده ۲۷ و عربستان با ۴.۶ میلیون تن در رده ۳۵ قرار داشتند. همچنین کشورهای چین، ژاپن، ایالات متحده، روسیه، هند، کره جنوبی، آلمان، اوکراین، برزیل و ایتالیا در رده‌های اول تا دهم قرار داشتند.
انتهای پیام