افزایش سرمایه شرکت چیست؟

افزایش سرمایه یکی از اصطلاحاتی است که در میان اخبار مرتبط با بازار سهام به وفور دیده می‌شود. در این مطلب، مفهوم این اصطلاح، انواع آن و برخی از نکات لازم در خصوص هر کدام از روش‌های انجام افزایش سرمایه، مورد بررسی قرار می‌گیرد. شرکت‌ها برای دستیابی به اهدافی نظیر تداوم، رشد و توسعه فعالیت‌ها، حضور بیشتر در بازارهای داخلی و خارجی و دلایل متعدد دیگر، نیازمند تأمین منابع مالی هستند.

برای تأمین مالی شرکت‌ها، روش‌های متفاوتی وجود دارد که از میان مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به افزایش سرمایه، دریافت تسهیلات بانکی و انتشار اوراق بدهی اشاره کرد.

از میان روش‌هایی که گفته شد، دریافت تسهیلات بانکی و انتشار اوراق بدهی، مبتنی بر استقراض هستند؛ یعنی شرکت‌ها برای استفاده از این روش‌ها مجبورند زیر بار بدهی و پرداخت بهره بروند. با توجه به لزوم پرداخت بهره در صورت استقراض، بکارگیری روش‌هایی مانند افزایش سرمایه که از طریق بازار سهام انجام می‌شود، هزینه‌های بنگاه را به شکل چشمگیری می‌دهد.

افزایش سرمایه چیست؟

افزایش سرمایه یکی از روش‌هایی است که شرکت‌ها در راستای رفع نیاز خود به تأمین مالی انجام می‌دهند. می‌دانیم که هر شرکت در زمان ثبت، سرمایه اولیه‌ای دارد که تمام آن توسط سهامداران فراهم شده است. حال در صورتی‌ که شرکت برای توسعه فعالیت‌های خود نیازمند سرمایه بیشتر باشد، باید یکی از روش‌های موجود برای تأمین مالی را استفاده کند. افزایش سرمایه بهترین روش برای انجام این کار است.

فرایند افزایش سرمایه

پس از تصمیم هیئت مدیره شرکت مبنی بر افزایش سرمایه، لازم است مدارک و مستندات مورد نیاز تهیه و به سازمان بورس و اوراق بهادار ارسال شود. در صورت تأیید سازمان بورس، هیئت مدیره باید برای تصویب افزایش سرمایه، با برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده از سهامداران نظرخواهی کند.

انواع روش‌های افزایش سرمایه

بر اساس منابعی که شرکت‌ها برای تأمین مالی از طریق افزایش سرمایه انتخاب می‌کنند، چهار روش افزایش سرمایه وجود دارد:

• افزایش سرمایه از محل سود انباشته،
• افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها،
• افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران و
• افزایش سرمایه به روش صرف سهام.

افزایش سرمایه از محل سود انباشته

به لحاظ قانونی، شرکت‌ها موظف‌اند همه ساله بخشی از سود خود را به جای تقسیم بین سهامداران، در حساب اندوخته نگهداری کنند. اگر میزان سود ذخیره شده در این حساب به حد معین و چشمگیری برسد، شرکت می‌تواند از محل این سود، افزایش سرمایه دهد.

به سهام جدیدی که در نتیجه افزایش سرمایه از محل سود انباشته به پرتفوی سهامداران اضافه می‌شود، اصطلاحاً «سهام جایزه» می‌گویند. تعداد سهام جایزه‌ای که به هر سهامدار تعلق می‌گیرد، با توجه به تعداد سهام وی و درصد افزایش سرمایه مشخص می‌شود.

باید در نظر داشته باشیم که افزایش سرمایه به‌صورت تئوریک منجر به تغییر در ارزش شرکت و ثروت سهامدار نمی‌شود. بنابراین لازم است پس از افزایش سرمایه، قیمت سهام به همان نسبت کاهش یابد تا افزایش تعداد سهام سهامداران تغییری در میزان دارایی آن‌ها ایجاد نکند.

استفاده از این روش افزایش سرمایه منجر به سرعت گرفتن فرایند توسعه می‌شود. همچنین برخلاف روش‌هایی که نیازمند آورده نقدی از سوی سهامداران است، در این روش نیازی نیست که سهامداران مبلغی بابت مالکیت سهام پرداخت کنند و سهام جایزه به صورت خودکار به همه سهامداران تعلق می‌گیرد. اگرچه باید درنظر داشت که با استفاده از این روش هیچ نقدینگی جدیدی نیز وارد شرکت نمی‌شود.

بازگشایی نماد بعد از افزایش سرمایه از محل سود انباشته

اگر افزایش سرمایه کمتر از ۲۰۰ درصد باشد، نماد شرکت بعد از گذشت چند روز از مجمع، بازگشایی می‌شود و اضافه شدن سهام جایزه به پرتفوی سهامداران، منوط به ثبت تغییرات شرکت در روزنامه رسمی است؛ اما در صورتی که افزایش سرمایه بیش از 200 درصد باشد، حتی بازگشایی نماد هم منوط به ثبت نهایی افزایش سرمایه است.

افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها

در حسابداری، ارزش دارایی‌ها به قیمت خرید ثبت می‌شود. با توجه به تورم و افزایش ارزش دارایی‌هایی نظیر زمین، ساختمان و تجهیزات طی گذر زمان، شرکت‌ها می‌توانند هر چند سال یک بار ارزش دارایی‌های خود را به روز کنند. معادل مبلغ اضافه شده به دارایی‌ها، به ستون سرمایه در ترازنامه اضافه می‌شود.

برای درک علت ارتباط میان دارایی‌های ثابت و حساب سرمایه شرکت باید با مفهوم معادله حسابداری آشنا شویم. طبق این معادله باید دارایی‌های شرکت با حاصل جمع حساب سرمایه و بدهی‌های شرکت برابر باشد. بنابراین زمانی که با قیمت‌گذاری مجدد دارایی‌های ثابت، مبلغی به مجموع دارایی‌ها اضافه می‌شود، باید همین مبلغ به بخش سرمایه نیز افزوده شود تا معادله اصلی حسابداری، برقرار بماند.

طبق ماده 141 قانون تجارت، اگر زیان انباشته شرکتی به اندازه حداقل نیمی از سرمایه ثبت شده آن باشد، می‌تواند با استفاده از روش تجدید ارزیابی دارایی‌ها افزایش سرمایه دهد. لازم به ذکر است،

مزایا و معایب افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها

افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها، باعث نزدیک شدن اطلاعات منتشره در صورت‌های مالی به واقعیت می‌شود. همچنین این نوع افزایش سرمایه منجر به افزایش اعتبار شرکت جهت دریافت تسهیلات بانکی نیز می‌شود.

با این حال به رغم مزیت‌های ذکر شده، با توجه به اینکه در این روش هزینه دارایی‌های استهلاک‌پذیر و میزان مالیاتی که شرکت باید بپردازد افزایش می‌یابد، روشی نیست که چندان مورد علاقه شرکت‌ها باشد. البته باید در نظر داشت، صورتجلسه افزایش سرمایه  شرکت از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها به علت عملکرد مطلوب آن شرکت نبوده و صرفا نتیجه تورم موجود در اقتصاد است.

نکات افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها:

• نقدینگی جدیدی به شرکت وارد نمی‌شود.
• درصد مالکیت سهامداران تغییر نمی‌کند؛ زیرا سهامی که به هر فرد تعلق می‌گیرد، متناسب با درصد مالکیت وی و میزان افزایش سرمایه است.
• فرد جدیدی از طریق روش تجدید ارزیابی به لیست سهامداران شرکت اضافه نمی‌شود.
• ارزش دارایی سهامداران ثابت می‌ماند. این ثبات از طریق افزایش تعداد سهام و کاهش قیمت دارایی سهامداران است.

افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران

، یکی از بهترین روش‌های افزایش سرمایه است. این روش از آن رو برای شرکت‌ها مفید است که بر خلاف دو روش قبل، باعث ورود نقدینگی به شرکت می‌شود.

برای آشنا شدن با این روش، لازم است ابتدا با مفهوم حق‌تقدم آشنا شویم. شرکت‌هایی که قصد افزایش سرمایه از محل آورده نقدی داشته باشند، در مجمع عمومی فوق‌العاده به سهامداران خود حق‌تقدم خرید سهام می‌دهند. مفهوم حق‌تقدم این است که سهامداران در زمان مجمع، نسبت به سایرین برای خرید سهام شرکت مقدم‌ترند.

اگر سهامداران تمایل داشته باشند که این حق استفاده کنند، می‌توانند با پرداخت ارزش اسمی یعنی 1000 ریال به ازای هر سهم، آن میزان از حق‌تقدم را به دارایی خود اضافه کنند. مبلغی که هر سهامدار باید بپردازد، متناسب با تعداد حق‌تقدمی است که در مجمع به وی تعلق گرفته است.

گفتنی است حق‌تقدم سهام به مدت 60 روز برای دارندگان آن، قابل استفاده است و سهامداران می‌توانند از دو روش پرداخت ارزش اسمی سهم یا فروش حق تقدم را استفاده کنند.

افزایش سرمایه به روش صرف سهام

افزایش سرمایه به روش صرف سهام، به این صورت است که شرکت سهام خود را با قیمتی بالاتر از ارزش اسمی در بازار به فروش می‌رساند.برای درک مفهوم صرف سهام، تصور کنید شرکتی سهام خود را (که ارزش اسمی آن ۱۰۰ تومان است) در بازار به قیمت ۲۵۰ تومان بفروشد. این اختلاف قیمت ۱۵۰ تومانی میان ارزش اسمی و ارزش بازار سهم، نشان‌دهنده صرف سهام است.

در این روش، درآمد حاصل از فروش سهام به دو قسمت تقسیم می‌شود. آن قسمتی که معادل ارزش فروش سهم به قیمت اسمی است، به دارایی‌های شرکت اضافه می‌شود و بخشی که از صرف سهام بدست آمده، می‌تواند صرف یکی از سه مورد زیر شود:

• به حساب اندوخته‌های شرکت اضافه شود(حساب اندوخته یکی از زیرمجموعه‌های حساب حقوق صاحبان سهام در ترازنامه است)،
• به صورت سود نقدی میان سهامداران کنونی تقسیم شود(این روش در ایران انجام نمی‌شود)،
• به صورت سهام جایزه میان سهامداران کنونی تقسیم شود.

افزایش سرمایه از محل صرف سهام به دو صورت با استفاده از حق تقدم و با سلب حق تقدم صورت می‌گیرد.

نکاتی از افزایش سرمایه به روش صرف سهام

• در این روش، منابع مالی قابل توجهی وارد شرکت می‌شود.

شرکت بدون استقراض و در نتیجه الزام به پرداخت بهره، منابع مالی مورد نیازش را تاْمین می‌کنداگر در بازار سرمایه فعال هستید یا اخبار مربوط به این حوزه را دنبال می‌کنید، احتمالا عبارت «افزایش سرمایه» را به دفعات شنیده‌اید. افزایش سرمایه فرآیندی است که شرکت‌ها منابع مالی مورد نیاز خود را از طریق انتشار سهام جدید، تامین می‌کنند.

این منابع مالی جدید، می‌تواند در راستای اصلاح ساختار سرمایه یا گسترش فعالیت‌های شرکت ازجمله افزایش ظرفیت تولید، راه‌اندازی طرح‌های توسعه و پروژه‌های شرکت، نوسازی ماشین آلات و… به کار گرفته شود.

توجه داشته باشید که هرگونه تغییر در سرمایه شرکت منحصراً در صلاحیت است. این مجمع نیز با رأی دو سوم سهامداران اعتبار خواهد داشت. در فرآیند افزایش سرمایه، محل تأمین مالی آن اهمیت دارد.فارغ از اینکه از ، یا استفاده می‌کنید، باید با انواع روش‌های افزایش سرمایه و تاثیر هر یک بر قیمت هر سهم آشنا باشید. در ادامه انواع روش‌های افزایش‌ سرمایه‌ مورد بررسی قرار می‌گیرد.