تاریخچه جواهرات و زیورآلات تاریخی ایران

جواهرات ایرانی باستانی از جمله زیباترین و جذاب‌ترین نوع جواهرات در کشور ایران هستند که در چند سال اخیر توانسته‌اند نظر بسیاری از افراد در کشورهای خارجی را به خود جلب کنند. در اکثر مواقع افرادی که به آثار تاریخی معروف ایران علاقه دارند، ترجیح می‌دهند اقدام به خرید جواهرات باستانی و تاریخی کنند. این جواهرات دارای تنوع بالایی است و شما می‌توانید انواع زیورآلات مانند گوشواره، گردنبند، انگشتر و دستبند را با طرح مورد نظر خریداری کنید. در حال حاضر در صنعت مد و زیبایی، استفاده از جواهرات باستانی جایگاه ویژه‌ای دارد و بسیاری از افراد معتقدند این جواهرات هیچگاه قدیمی نشده و از مد نمی‌افتند.

مزیت استفاده از جواهرات باستانی ایران

استفاده از انواع جواهرات باستانی ایران دارای مزیت‌های فراوانی است؛ به همین دلیل بسیاری از افراد در زمان خرید طلا ترجیح می‌دهند نوع زیبا و جذاب آن را انتخاب کنند. انواع جواهرات ایران باستان از ارزش بالایی برخوردار است و شما می‌توانید در همه مکان‌ها حتی در مجالس مهمانی و دورهمی از آن استفاده کنید.

جواهرات تاریخی ایران دارای مدل‌های بی‌شماری هستند که شما می‌توانید بر اساس سلیقه خود آن‌ها را تهیه کنید، علاوه بر این یک گزینه ایده آل و مناسب جهت هدیه به دوستان و عزیزانتان به حساب می‌آید؛ به همین دلیل بسیاری از افراد اقدام به سفارش ساخت طلای سفارشی با مدل مورد نظر کرده و آن را در مناسب‌های مختلف هدیه می‌دهند.

انواع جواهرات باستانی ایران

جواهرات باستانی انواع مختلفی دارند و شما با اطلاع از اسم جواهرات هخامنشی و ساسانیان، مدل‌های آن‌ها یا حتی نام مکان‌هاي تاریخی، می‌توانید بهترین نوع آن را خریداری کنید. از جمله معروف‌ترین جواهرات باستانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• الماس معروف دریای نور
• تاج پهلوی
• جقه نادری
• تاج کیانی
• کره‌ جواهر نشان
• تخت طاووس
• تاج نورالعین

علاوه بر موارد ذکر شده، جواهرات مختلف دیگری مانند انواع گردنبند ایران باستان یا انگشترهای باستانی ایران وجود دارد که یا در موزه نگهداری شده یا نمونه‌های شبیه سازی شده آن را می‌توان در وب پیدا کرد؛ به همین دلیل شما با ایده گرفتن از آن‌ها می‌توانید اقدام به خرید یا سفارش ساخت آن‌ها کنید.

ارتباط طراحی جواهرات باستانی ایران با جواهرات مدرن

در حال حاضر بسیاری از هنرمندان تلاش می‌کنند تا در کنار بالا بردن ارزش جواهرات تاریخی، ارتباطی قوی بین جواهرات مدرن و جواهرات باستانی ایران پیدا کنند، این کار می‌تواند باعث ایجاد زیورآلاتی جذاب و متفاوت شود. بسیاری از افراد تمایل دارند از جواهرات و زیورآلاتی استفاده کنند که تلفیقی از هنر مدرن و هنر سنتی است، این کار می‌تواند تاثیر قابل ملاحظه‌ای روی زیبایی جواهرات داشته باشد.

بسیاری از طراحان جواهرات اقدام به قرار دادن طرح‌های مدرن و سنتی کنار هم کرده و جواهراتی متفاوت و چشم نواز تولید می‌کنند؛ این کار می‌تواند تاثیر بیشتری روی جلب نظر خریداران داشته باشد. جواهراتِ الهام گرفته از نوع مدرن و سنتی توانسته است تغییرات گسترده‌ای در حوزه ظاهر زیورآلات ایجاد کند و بسیاری از افراد معتقدند این کار می‌تواند تاثیرات مثبتی روی صنعت مد و جواهرات داشته باشد.

جواهرات باستانی ایران با چه فلزاتی ساخته شدند؟

در زمان‌های قدیم از انواع فلزات مانند آهن، نقره و طلا برای ساخت جواهرات استفاده می‌شده است. علاوه بر این، استفاده از انواع سنگ‌های قیمتی همراه با فلزات نیز می‌توانسته است در تولید زیورآلات نقش مهمی داشته باشد؛ برای مثال سنگ‌هایی مانند زمرد، یاقوت و الماس از مهم‌ترین سنگ‌های قیمتی بودند که با در کنار هم قرار گرفتن فلزات، ‌توانسته‌اند جواهرات تزئینی یا قیمتی بالا ایجاد کنند. در حال حاضر برای تولید جواهرات و زیورآلات، از انواع فلزات نازک یا ضخیم طلا و نقره استفاده می‌شود؛

علاوه بر این، استفاده از سنگ‌های قیمتی نیز همانند قدیم جایگاه ویژه‌ای در تولید جواهرات دارد. بسیاری از افراد معتقد بودند استفاده از سنگ‌های زینتی در کنار فلزات علاوه بر داشتن جنبه زیبایی، خاصیت جادویی و درمانی نیز دارد به همین دلیل این نوع جواهرات دارای طرفداران زیادی بین مردم ایران یا مردم کشورهای دیگر هستند.

ایران قطب تاریخی زیور‌آلات

نشانه‌ّهای زیادی از ساخت و استفاده زیورآلات در حکومت‌ها و دوره‌های مختلف در بین آثار تاریخی مشاهده می‌شود. زیورآلات سنتی ایران نقش و نگارهای زیبا و خاصی را در برداشته است و امروزه بسیاری از آن‌ها به عنوان شیء عتیقه در موزه‌های سراسر جهان نگهداری می‌شود. برای ساخت این زیورآلات از موادی مثل طلا، مس، نقره و سنگ‌های براق استفاده شده است. کشور ایران از دیرباز صاحب معادن سنگی و فلزی مختلف بوده است و به همین علت در آثار فرهنگی به جا مانده از گذشته، تعداد زیادی از وسایل تزئینی و زیور‌آلات وجود دارد که با استفاده از سنگ‌ها و فلزات گران‌بها ساخته شده‌اند.

از طرفی ایران به دلیل برخورداری از تاریخ کهن و تمدن تحسین‌برانگیز، همیشه در نوآوری و امور اجتماعی پیشرو بوده است. به همین دلیل توجه به زیبایی و اجسام جذاب جزو خصوصیات تمدن ایرانی است که باعث شده امروزه تمدن ایران باستان به عنوان یکی از خواستگاه‌های ساخت زیورآلات و جواهر شناخته شود. به طور کل می‌توان تاریخچه استفاده از زیورآلات در ایران را به دو بخش قبل و بعد از اسلام تقسیم کرد: ایران قبل از اسلام و ایران بعد از اسلام.

تاریخچه استفاده از زیورآلات در ایران قبل از اسلام

از دو هزار سال پیش از میلاد مسیح، ایرانیان با بهره‌گیری از مهره‌های رنگی و فلزاتی همچون مس دستبندها، گردنبندها، پابندها و قطعات مختلف دیگری می‌ساختند که برای مردان و زنان قابل استفاده بود. در گذشته زیورآلات توسط مردان نیز استفاده می‌شد اما امروز بانوان مخاطبان اصلی این صنعت هستند.

دوره هخامنشیان

در دوره هخامنشیان زیورآلات با توجه به سنت‌ها و آیین‌های باستانی و مذهبی ساخته می‌شد. بسیاری از این قطعات در قالب بازوبند، دستبند، پلاک، انگشتر، شمسه و … کشف شده است یا آثار آن در نگاره‌ها و حکاکی‌های بجا مانده از آن دوران قابل مشاهده است. در این دوره توجه ویژه‌ای به سنگ‌های گران‌بها شد. همچنین در زمان هخامنشیان کوروش کبیر برای اولین بار سکه طلا را ضرب کرد که با نام داریک در تاریخ ثبت شد. تا قبل از این دوره از سکه‌های مسی و نقره برای تبادل ارزش استفاده می‌شد.

دوره اشکانیان

در این دوره طراحی‌های باشکوه‌تر و زیباتر شد. ساخت زیورآلات در دوره اشکانیان توسعه یافت و اجسام کوچک اهمیت زیادی پیدا کردند. همچنین از زیور‌آلات برای تزئین فضا نیز استفاده شد و علاقه پارتیان به درخشان سازی، باعث ساخت قطعاتی شد که همچنان از درخشندگی بالایی برخوردارند.

دوره ساسانیان

این دوره را می‌توان به عنوان سرآمد تاریخچه استفاده از زیورآلات در ایران قبل از اسلام دانست. در زمان ساسانیان مواد مختلفی به عرصه ساخت زیورآلات اضافه شدند و طلا به عنوان اصلی‌ترین بخش جواهرات و زیورآلات جلوه زیبایی به قطعات ساخته شده در این دوره داد. علاقه شدید پادشاهان به استفاده از زیورآلات طلا و تلفیق طلا با سنگ‌های قیمتی از دیگر دلایل رشد صنعت زیورآلات ایران باستان در دوره ساسانیان بوده است.

تاریخچه استفاده از زیورآلات در ایران بعد از اسلام

پس از فتح ایران به دست مسلمانان، هنرهای مختلف نیز تحت تاثیر اسلام قرار گرفت. در حقیقت علاوه بر تلفیق هنر ایران و اسلامی، آداب و رسوم مسلمانان و اعراب نیز نقش مهمی در تعیین مسیر هنرمندان این دوره داشت. بسیاری از زیورآلات و جواهرات برای مدح و ستایش افراد  و مفاهیم برجسته دینی ساخته می‌شد و به جای آن که شاهد اشیای قیمتی در کاخ‌ها و خانه‌های سلطنتی باشیم، شاهد استفاده از فلزات گران‌بها و سنگ‌های قیمتی برای میناکاری، برجسته‌کاری و نقاشی دیواره‌ها و سطوح مساجد و مکان‌های زیارتی بودیم.

تا قبل از ورود اسلام به ایران تکنیک‌های کلاسیک روم شرقی به کمک هنرمندان آمده بود تا در روند ساخت زیورآلات استفاده شود و بعد از گسترش اسلام در ایران، شاهد ترکیبی از سنت ایرانی، تکنیک غربی و مفاهیم اسلامی در ساخت آثار هنری و به تبع آن زیورآلات بودیم.

دوره تیموریان

شاهان این دوره علاقه زیادی به زیورآلات داشتند و در بنا‌های به جا مانده از آن دوره می‌توان آثار این موضوع را به وضوح دید. در این دوره زنان از زیورآلات برای موی خود بهره می‌گرفتند. تیموریان باعث شدند زیورآلات در بین مردم عادی نیز رواج پیدا کند و به عنوان یک وسیله تزئینی برای عموم جامعه پنداشته شود.

دوره صفوی

مینیاتورهای باقی مانده از دوره صفوی نشان می‌دهد که این حکومت اهمیت زیادی برای زیورآلات و جواهرات قائل بود. دوره صفوی یکی از دوره‌های باشکوه تاریخ ایران از نظر معماری و فرهنگی است و زیورآلات نیز در این دوره دچار تغییر و تحولات زیادی شدند. این دوره جزو آخرین دوره‌هایی بود که همچنان آثار مفاهیم اسلامی و سنتی بر تکنیک‌های مدرن و غربی برتری داشت و زیورآلات نیز با توجه به آداب و رسوم آیینی ساخته می‌شد. شاید بتوان این دوره را پایانی برای تاریخچه استفاده از زیورآلات در ایران به شکل سنتی دانست. پس از دوره صفویه هنر غربی توانست نقش زیادی در طراحی اجسام مختلف از جمله زیورآلات بازی کند.

دوره قاجاریه

متاسفانه در این دوره فرهنگ و هنر ایرانی دستخوش تغییرات زیادی شد و سبک غربی مورد حمایت شاهان قجری قرار گرفت. در دوره قاجاریه همانند بسیاری از سرمایه‌های دیگر کشور، زیورآلات سنتی و کهن مورد بی‌توجهی قرار گرفتند. به عقیده بسیاری واژه «مُد» در این دوره وارد فرهنگ زبان جامعه ایرانی شد و پس از شاهان و درباریان، به مرور مردم نیز تحت تاثیر ظواهر زیبای ساخته‌های غربی قرار گرفتند.

حکومت قاجاریه کاملا علنی به دنبال تلفیق سبک هنر ایران با سبک غربی بود و این موضوع تا جایی پیش رفت که آثار هنری ایران هویت خودش را تا حد زیادی از دست داد. گرچه از آن دوران آثار فرهنگی و هنری بسیاری به یادگار مانده است اما با مطالعه دقیق تاریخچه استفاده از زیورآلات در ایران متوجه می‌شویم پس از دوره قاجاریه دیگر اثر