عنکبوت در مریخ! – امروزنگار

تینا مزدکی_ سیاره سرخی که به نظر ما سیاره سرد و مرده ای است هنوز هم زیبایی های منحصر به فرد خود را دارد. مریخ فقط یک جو نازک و ضعیف دارد و بیشتر آن (حدود ۹۵ درصد آن) دی اکسید کربن است. هنگامی که زمستان مریخ فرا می رسد CO۲ منجمد می شود و پوشش ضخیمی را روی سطح مریخ در مناطق قطبی آن تشکیل می دهد که ماه ها آن جا ماندگاره است. با نزدیک شدن به فصل بهار مریخ دما به تدریج گرم می شود. نور خورشید از لایه منجمد نیمه شفاف CO۲ عبور می کند و سطح زمین زیر آن را گرم می کند. زمین گرم شده CO۲ منجمد را تصعید می کند و آن را به بخار تبدیل می کند که در زیر CO۲ جامد جمع می شود.

در نهایت گاز از طریق نقاط ضعیف در یخ خارج می شود که می تواند به شکل آبفشان هایی فوران کند که مواد تیره تری را روی سطح یخ زده مریخ پخش می کنند. دوربین HiRISE در مدارگرد شناسایی مریخ ناسا این تصویر را از این آبفشان ها در مریخ در اکتبر ۲۰۱۸ ثبت کرد. این دوربین همچنین تصاویر دیگری از آبفشان های CO۲ مریخ به ثبت رسانده است.

برخی از آبفشان های CO۲ مریخ فوران می کنند و لکه های تیره و تاریکی به وسعت ۱ کیلومتر ایجاد می کنند. آنها با قدرت قابل توجهی سوخت می گیرند و می توانند با سرعت باورنکردنی ۱۶۰ کیلومتر در ساعت فوران کنند. گاهی اوقات فوران ها مناطق تاریکی را در زیر یخ ایجاد می کنند که شبیه یک عنکبوت هستند.

دانشمندان این ویژگی ها را زمین آرانی شکل (araneiform terrain) یا زمین عنکبوت (spider terrain) می نامند. آنها در خوشه هایی یافت می شوند که ظاهری چروکیده به سطح مریخ می دهند. دانشمندان ناسا این الگوها را در آزمایشات آزمایشگاهی بازسازی کردند تا فرآیندهای پشت تشکیل آنها را شناسایی و درک کنند.

لورن مک کیون از آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا در جنوب کالیفرنیا در این باره می گوید: «عنکبوت ها در نوع خود ویژگی های زمین شناسی عجیب و زیبایی هستند.» ظاهرا فرآیندی که توضیح می دهد که چرخه CO۲ چگونه این ویژگی ها را ایجاد می کند مدل Keiffer نامیده می شود.

هیو کیفر در سازمان زمین شناسی ایالات متحده بود که به همراه همکارانش مقاله ای را در سال ۲۰۰۶ در نیچر منتشر کردند که این مدل را توضیح می داد؛ عنوان مقاله آن ها «فشارهای CO۲ که از تصعید زیر یخ دال نیمه شفاف در کلاهک یخی قطب جنوب فصلی مریخ تشکیل شده اند» بود.

کیفر و همکارانش در مقاله خود نوشتند: «ما پیشنهاد می کنیم که کلاهک یخی فصلی یک صفحه غیرقابل نفوذ و شفاف از یخ CO۲ تشکیل می دهد که از پایه تصعید می شود و گازی با فشار بالا در زیر دال ایجاد می کند. این گاز یخ را معلق می کند که در نهایت پاره می شود و دریچه های CO۲ با سرعت بالا تولید می کند که دانه هایی به اندازه ماسه را در فواره ها فوران می کنند تا لکه ها را تشکیل دهند و کانال ها را فرسایش دهند.»

تا آنجایی که می دانیم هیچ چیز به زیبایی و شکوه این پدیده بر روی زمین ما وجود ندارد. بنابراین باید به یاد داشته باشیم که وقتی صحبت از آبفشان های CO۲ و الگوهای طبیعی می شود مریخ چیزی دارد که زمین ندارد؛ تا حدی که نویسندگان مقاله در سال ۲۰۰۶ اظهار داشتند: «این فرآیندها شبیه هیچ فرآیند مشاهده شده روی زمین نیست.»

منبع: sciencealert

۲۲۷۳۲۳