شرایط تحویل گرفتن بچه از بهزیستی

تحویل گرفتن بچه از بهزیستی، فرآیندی دقیق و قانونی است که متقاضیان فرزندخواندگی را به سوی آغوشی گرم و خانواده ای مملو از عشق رهنمون می شود. این مسیر با ثبت نام در سامانه ملی فرزندخواندگی آغاز شده و پس از احراز شرایط عمومی و اختصاصی مانند تمکن مالی، سلامت روان و عدم سوءپیشینه، با نظارت سازمان بهزیستی به صدور حکم سرپرستی منجر می گردد. آشنایی کامل با تمامی مراحل و ضوابط بهزیستی، گامی مهم برای موفقیت در این سفر مقدس است.

پذیرش سرپرستی یک کودک از سازمان بهزیستی، گامی مقدس و سرشار از عشق است که بسیاری از زوجین و افراد مجرد را به سمت خود فرامی خواند. این مسیر، هرچند مملو از امید و انتظار است، اما نیازمند آگاهی کامل از تمامی جزئیات قانونی و اجرایی است. سازمان بهزیستی کشور، به عنوان متولی اصلی این فرآیند، شرایط و مراحل مشخصی را برای اطمینان از آینده ای روشن برای کودکان نیازمند سرپرستی، تعیین کرده است. این مقاله به متقاضیان کمک می کند تا با آمادگی کامل وارد این سفر معنوی شوند.

آغاز یک سفر مقدس: مفهوم و ابعاد قانونی فرزندخواندگی در ایران

فرزندخواندگی، فراتر از یک تصمیم حقوقی، یک پیوند عمیق عاطفی و اجتماعی است که زندگی یک کودک و یک خانواده را برای همیشه دگرگون می سازد. در ایران، این مفهوم ریشه های عمیقی در فرهنگ و آموزه های دینی دارد و همواره مورد توجه قرار گرفته است. برای ورود به این مسیر، لازم است ابتدا با ابعاد قانونی و شرعی آن به خوبی آشنا شد.

تعریف فرزندخواندگی و تفاوت های حقوقی آن با فرزند زیستی

فرزندخواندگی رابطه ای قانونی است که میان یک کودک و والدینی که زیستی او نیستند، برقرار می شود. این رابطه، بسیاری از حقوق و وظایف والدین و فرزند را شبیه سازی می کند، اما تفاوت های مهمی نیز دارد. از جمله این تفاوت ها، موضوع ارث بری است؛ فرزندخوانده به صورت خودکار از والدین سرپرست خود ارث نمی برد. به همین دلیل، قانون گذار تاکید ویژه ای بر تضمین آتیه مالی کودک از طریق تمهیداتی مانند تملیک بخشی از اموال یا تعهد کتبی برای آینده دارد. این تمهیدات با هدف حفظ حقوق کودک و تامین یک زندگی باثبات برای او در نظر گرفته شده اند.

سیر تحول قوانین فرزندخواندگی و نقش بهزیستی

قوانین مربوط به فرزندخواندگی در ایران طی سالیان متمادی دستخوش تغییر و تحولاتی شده اند تا هرچه بیشتر منطبق با نیازهای جامعه و مصالح کودکان باشند. قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست به عنوان سند بالادستی، چارچوب اصلی این فرآیند را مشخص می کند. این قانون، با تاکید بر اولویت بندی برای واگذاری کودکان و تعیین شرایط دقیق برای متقاضیان، تلاش دارد تا بهترین بستر را برای رشد و بالندگی این کودکان فراهم آورد. سازمان بهزیستی کشور نیز به عنوان نهاد اصلی متولی، وظیفه نظارت و اجرای این قوانین را بر عهده دارد و مسئولیت پایش و ارزیابی صلاحیت متقاضیان را بر عهده می گیرد.

نگاه شرعی به محرمیت و سرپرستی

در آموزه های اسلامی، با وجود آنکه فرزندخواندگی به معنای تغییر نسب نیست، اما بر اهمیت سرپرستی و حمایت از کودکان نیازمند تأکید فراوان شده است. مراجع تقلید نیز در خصوص محرمیت فرزندخوانده، راهکارهای شرعی مختلفی را ارائه می دهند. این راهکارها می تواند شامل ازدواج موقت با مادر یا پدرخوانده (در صورت رعایت شرایط شرعی)، یا شیر دادن به فرزندخوانده در دوران شیرخوارگی (برای ایجاد محرمیت رضاعی) باشد. هر خانواده می تواند بر اساس احکام مرجع تقلید خود، بهترین راهکار را برای ایجاد محرمیت فرزندخوانده اش انتخاب کند تا رابطه عاطفی و دینی در محیط خانواده به بهترین شکل برقرار شود.

شرایط عمومی و اختصاصی متقاضیان فرزندخواندگی از بهزیستی در سال 1403-1404

فرآیند تحویل گرفتن بچه از بهزیستی در ایران، بر پایه اصول و شرایطی استوار است که برای حمایت از حقوق کودک و اطمینان از آینده ای امن برای او تدوین شده اند. متقاضیان فرزندخواندگی باید از تمامی این شرایط آگاه باشند و آمادگی لازم برای احراز آن ها را داشته باشند.

شرایط عمومی برای همه متقاضیان سرپرستی

سازمان بهزیستی برای تمامی متقاضیان، صرف نظر از وضعیت تأهل یا داشتن فرزند، شرایط عمومی یکسانی را در نظر می گیرد. این شرایط، تضمین کننده سلامت جسم و روان و صلاحیت اخلاقی والدین آینده است. در جدول زیر، این شرایط به طور خلاصه آورده شده و در ادامه به تشریح هر یک می پردازیم:

ردیف	شرط	توضیحات
۱	تابعیت ایرانی	متقاضیان باید شهروند ایران باشند.
۲	اعتقاد به ادیان رسمی	ایمان به یکی از ادیان شناخته شده در قانون اساسی.
۳	صلاحیت اخلاقی و عدم سوءپیشینه	نداشتن سابقه کیفری موثر و تایید سلامت اخلاقی.
۴	سلامت جسم و روان	عدم ابتلا به بیماری های واگیردار، صعب العلاج و اعتیاد.
۵	تمکن مالی کافی	توانایی اداره زندگی کودک و تأمین نیازهای او.
۶	تعهد تملیک بخشی از اموال	تضمین آتیه مالی کودک به دلیل عدم ارث بری.
۷	داشتن بیمه پایه اجتماعی	برای تحت پوشش قرار دادن کودک.

تشریح شرایط عمومی:

• تابعیت و اعتقاد دینی: متقاضیان باید دارای تابعیت ایرانی بوده و به یکی از ادیان رسمی کشور اعتقاد داشته باشند.
• صلاحیت اخلاقی و نداشتن سوءپیشینه: بررسی پیشینه قضایی و اجتماعی متقاضیان برای اطمینان از سلامت اخلاقی آن ها از اهمیت بالایی برخوردار است. نداشتن سوءپیشینه کیفری و اعتیاد از جمله موارد حیاتی در این بخش است.
• سلامت کامل جسم و روان: متقاضیان باید گواهی سلامت جسمی و روانی را از پزشکان معتمد ارائه دهند. عدم ابتلا به بیماری های واگیر، صعب العلاج و همچنین عدم اعتیاد به مواد مخدر یا الکل، از شروط اصلی است.
• تمکن مالی کافی و تعهد تملیک مال: یکی از دغدغه های اصلی متقاضیان، تمکن مالی است. قانون گذار در ماده ۱۴ قانون حمایت از کودکان بی سرپرست و بدسرپرست، شرط تملیک بخشی از اموال یا حقوق متقاضی را به نفع کودک مطرح کرده است. این شرط، به دلیل عدم ارث بری قانونی فرزندخوانده، با هدف تضمین آتیه مالی کودک است. نکته مهم این است که این تملیک لزوماً به معنای انتقال فوری یک ملک یا دارایی نیست. دادگاه می تواند با توجه به شرایط، دستور اخذ تعهد کتبی برای تملیک در آینده را صادر کند. حتی در برخی موارد، قاضی می تواند با تشخیص مصلحت کودک، از اجرای این شرط صرف نظر کند. بنابراین، صرف مستأجر بودن یا نداشتن ملک شخصی، مانع قطعی برای فرزندخواندگی محسوب نمی شود، بلکه مجموع شرایط مالی و توانایی تامین نیازهای کودک مورد ارزیابی قرار می گیرد.
• داشتن بیمه پایه اجتماعی: متقاضیان باید دارای بیمه پایه اجتماعی باشند تا پس از پذیرش فرزندخوانده، او را نیز تحت پوشش این بیمه قرار دهند.

اولویت بندی گروه های متقاضی و شرایط اختصاصی آن ها

بهزیستی برای واگذاری کودکان، اولویت بندی خاصی دارد که به منظور تسریع در فرآیند و ایجاد عدالت صورت می گیرد:

۱. اولویت اول: زوجین فاقد فرزند

این گروه اصلی ترین متقاضیان را تشکیل می دهند و بیشترین اولویت را دارند. شرایط اختصاصی آن ها شامل موارد زیر است:

• گذشت حداقل ۵ سال از تاریخ عقد ازدواج دائم و عدم فرزندآوری. این موضوع باید با گواهی پزشک متخصص زنان و زایمان و متعاقباً تایید پزشکی قانونی به اثبات برسد.
• حداقل سن یکی از زوجین باید ۳۰ سال تمام باشد.

۲. اولویت دوم: زنان و دختران مجرد فاقد شوهر

با تصویب قانون جدید، راه برای سرپرستی فرزند توسط زنان مجرد بالای ۳۰ سال نیز هموار شده است. این گروه می توانند متقاضی سرپرستی فرزند دختر (زیر ۱۶ سال) باشند. شرایط اختصاصی آن ها عبارت است از:

• حداقل سن ۳۰ سال تمام.
• داشتن منزل مسکونی مستقل (ملکی یا استیجاری) و امکانات رفاهی کافی برای نگهداری از کودک. در مواردی که متقاضی با اعضای خانواده زندگی می کند، امکانات رفاهی و وضعیت خانواده مورد بررسی قرار می گیرد.
• استثنائات: در برخی موارد خاص، امکان سرپرستی خویشاوندان پسر (مانند برادر، پسر برادر، پسر خواهر یا نوه) برای این گروه نیز وجود دارد.

۳. اولویت سوم: زوجین دارای فرزند

زوجینی که خود فرزند زیستی دارند نیز می توانند برای فرزندخواندگی اقدام کنند، اما در اولویت سوم قرار می گیرند. شرایط اختصاصی آن ها شامل:

• عقد ازدواج دائم.
• رعایت تناسب سنی میان فرزندخوانده و فرزندان زیستی متقاضی. این تناسب به منظور حفظ آرامش و تعادل در خانواده اهمیت دارد.
• محدودیت تعداد فرزندخوانده: در صورتی که زوجین دارای سه فرزند زیستی باشند، تنها پذیرش سرپرستی یک فرزندخوانده امکان پذیر است، مگر اینکه کودکان مورد درخواست، خواهر و برادر باشند.

چه کسانی صلاحیت پذیرش فرزندخوانده را ندارند؟

برخی شرایط می توانند مانع از تایید صلاحیت افراد برای فرزندخواندگی شوند. این موارد معمولاً شامل:

• عدم تایید در جلسات مشاوره روانشناسی و مددکاری.
• داشتن سوءپیشینه کیفری یا اعتیاد به مواد مخدر یا الکل.
• ناتوانی جسمی یا روانی برای نگهداری از کودک و تامین نیازهای او.
• عدم تمکن مالی کافی و نداشتن شرایط لازم برای تعهد تملیک مال (در صورت الزام دادگاه).

مراحل گام به گام تحویل گرفتن فرزند از بهزیستی در سال 1403-1404

مسیر فرزندخواندگی از بهزیستی، یک فرآیند مرحله ای است که هر گام آن با دقت و توجه فراوان از سوی کارشناسان سازمان پیگیری می شود. آشنایی با این مراحل به متقاضیان کمک می کند تا با آگاهی بیشتری این راه را طی کنند.

۱. ثبت نام اولیه در سامانه ملی فرزندخواندگی

اولین گام برای آغاز این سفر، ثبت نام در سامانه ملی فرزندخواندگی سازمان بهزیستی است. این سامانه، نقطه آغازین فرآیند و پل ارتباطی اصلی متقاضیان با سازمان بهزیستی است.

• آدرس سامانه: برای دسترسی به سامانه، متقاضیان باید به آدرس اینترنتی adoption.behzisti.net مراجعه کنند.
• راهنمای گام به گام ثبت نام آنلاین:
  1. پس از ورود به سایت، گزینه ثبت نام را انتخاب کنید.
  2. قوانین و مقررات مربوط به فرزندخواندگی را به دقت مطالعه کرده و سپس گزینه مطالعه و با اطلاع از محتوا قبول کردم را تایید کنید.
  3. کشور محل زندگی خود را انتخاب نمایید.
  4. نوع خانواده خود را (زوجین فاقد فرزند، زنان مجرد فاقد شوهر، زوجین دارای فرزند) مشخص کنید.
  5. شماره همراه و رمز عبور دلخواه خود را وارد کرده و کد شناسایی ارسال شده به گوشی را تأیید کنید.
  6. اطلاعات هویتی و درآمدی خود (نام، نام خانوادگی، کد ملی، دین، میزان درآمد) را با دقت وارد نمایید.
  7. اطلاعات اقامتی خود (آدرس و کد پستی) را تکمیل کنید.
  8. پس از اتمام مراحل، یک کد پیگیری دریافت خواهید کرد که برای پیگیری های بعدی ضروری است.
• اهمیت دقت در تکمیل فرم ها: تکمیل دقیق و صحیح اطلاعات در این مرحله بسیار مهم است. هرگونه اشتباه یا نقص می تواند فرآیند را طولانی تر کند.

۲. آماده سازی و بارگذاری مدارک لازم

پس از ثبت نام اولیه، نوبت به آماده سازی و بارگذاری مدارک فرزندخواندگی می رسد. این مدارک برای اثبات صلاحیت و شرایط متقاضیان به کار گرفته می شوند. متقاضیان باید تصاویر با کیفیت و خوانا از مدارک اصلی تهیه کرده و در سامانه بارگذاری کنند. پس از اعلام بهزیستی، لازم است اصل مدارک در یکی از دفاتر اسناد رسمی برابر اصل شوند.

مدارک مورد نیاز به طور کلی شامل موارد زیر است:

• تصویر کلیه صفحات شناسنامه و کارت ملی متقاضیان.
• تصویر کارت پایان خدمت یا معافیت (برای آقایان).
• تصویر سند ازدواج دائم.
• تصویر آخرین مدرک تحصیلی.
• تصویر سند مالکیت یا مبایعه نامه منزل یا اجاره نامه (برای تایید محل سکونت).
• اصل یا تصویر گواهی اشتغال به کار و تعیین میزان تقریبی درآمد (مانند حکم کارگزینی، فیش حقوقی، پروانه کسب و…).
• تصویر مدارک بیمه پایه اجتماعی.
• اصل گواهی پزشک متخصص زنان و زایمان مبنی بر عدم امکان بچه دار شدن (برای زوجین فاقد فرزند پس از ۵ سال ازدواج) و گواهی پزشکی قانونی متعاقب آن.

۳. مصاحبه و بازدید مددکاری اولیه

در این مرحله، کارشناسان بهزیستی و مددکاران اجتماعی، برای بررسی دقیق تر شرایط، با متقاضیان مصاحبه انجام می دهند و از منزل آن ها بازدید می کنند. این بازدیدها و مصاحبه ها با هدف ارزیابی شرایط زندگی، فرهنگ، وضعیت اقتصادی، اجتماعی، اخلاقی و مذهبی خانواده صورت می گیرد. گزارش مددکاری در این مرحله نقش بسیار مهمی در تایید صلاحیت اولیه متقاضیان دارد.

۴. ارزیابی روانشناسی و بررسی عدم اعتیاد/سوءپیشینه

سلامت روانی و نداشتن سابقه سوء از جمله شروط اصلی فرزندخواندگی است. متقاضیان باید به روانشناس معتمد سازمان بهزیستی مراجعه کرده و تاییدیه سلامت روان را دریافت کنند. همچنین، اخذ گواهی عدم اعتیاد و عدم سوءپیشینه از مراجع ذی صلاح در این مرحله الزامی است. این گواهی ها، اطمینان لازم را در خصوص محیط امن و سالم برای رشد کودک فراهم می آورند.

۵. دیدارهای اولیه با کودک و فرآیند تطبیق

پس از تایید صلاحیت های اولیه، نوبت به یکی از حساس ترین و شیرین ترین مراحل می رسد: دیدارهای اولیه با کودک. در این مرحله، سازمان بهزیستی کودکی را که واجد شرایط واگذاری است، به متقاضیان پیشنهاد می دهد. در صورتی که تطابق لازم بین متقاضیان و کودک در اولین دیدار حاصل نشود، امکان پیشنهاد تا سه کودک دیگر نیز وجود دارد. هدف از این دیدارها، ایجاد رابطه عاطفی اولیه و بررسی پذیرش متقابل است. این مرحله می تواند بسیار عاطفی و سرشار از لحظات امیدبخش باشد.

۶. دوره آزمایشی (۶ ماهه) و صدور حکم قطعی سرپرستی

پس از توافق اولیه و تایید تطابق، دادگاه حکم موقتی برای دوره آزمایشی شش ماهه صادر می کند. در طول این مدت، کودک به صورت آزمایشی در آغوش خانواده جدید خود قرار می گیرد. کارشناسان بهزیستی و مددکاران اجتماعی، در این دوره نظارت مستمر بر وضعیت کودک و خانواده دارند و گزارش های منظمی را تهیه می کنند. این نظارت ها برای اطمینان از سازگاری کودک با محیط جدید و توانایی خانواده در برآورده کردن نیازهای او انجام می شود. در صورت موفقیت آمیز بودن دوره آزمایشی و تایید نهایی کارشناسان، حکم موقت به حکم قطعی سرپرستی تبدیل خواهد شد و کودک به طور دائمی عضو این خانواده می شود.

پاسخ به سوالات رایج و چالش های فرآیند فرزندخواندگی

متقاضیان فرزندخواندگی اغلب با سوالات و چالش های متعددی روبرو هستند. این بخش به بررسی برخی از متداول ترین این پرسش ها و ارائه راهکارهایی برای عبور از آن ها می پردازد.

چرا با وجود تعداد زیاد کودکان، فرآیند تحویل فرزند طولانی است؟

یکی از رایج ترین سوالات این است که چرا با وجود تعداد زیادی کودک در مراکز نگهداری، مدت زمان فرزندخواندگی گاهی طولانی می شود. پاسخ این سوال در چند نکته کلیدی نهفته است:

• شرط واگذاری قانونی: سازمان بهزیستی متولی تأمین کودک نیست؛ بلکه تنها می تواند کودکانی را واگذار کند که از نظر قضایی واجد شرایط واگذاری باشند، یعنی بی سرپرست یا بدسرپرست بودن آن ها توسط مراجع قضایی تایید شده باشد. این پروسه حقوقی زمان بر است.
• تقاضای نامتوازن: آمار نشان می دهد که بیش از ۹۹ درصد متقاضیان اولیه، به دنبال نوزادان دختر سالم هستند. این تقاضای بسیار بالا برای یک گروه خاص از کودکان، در مقابل تعداد محدود کودکان واجد شرایط در آن گروه، به طور طبیعی صف انتظار را طولانی می کند.
• کاهش زمان انتظار: متقاضیانی که تمایل به پذیرش کودکان در سنین بالاتر، پسران، یا کودکان دارای معلولیت یا بیماری خاص دارند، معمولاً زمان انتظار کوتاه تری را تجربه می کنند.

آیا امکان پارتی بازی یا بی عدالتی در این فرآیند وجود دارد؟

با راه اندازی سامانه ملی فرزندخواندگی، روند ثبت نام و پیگیری درخواست ها به مراتب شفاف تر شده است. این سامانه امکان رصد و ارزیابی روند فرزندخواندگی را برای استان ها فراهم آورده و درصد خطا را به حداقل رسانده است. هر پرونده و هر کودک شرایط خاص خود را دارد (سن، جنسیت، وضعیت سلامتی) و این تفاوت ها می تواند بر مدت زمان انتظار تأثیر بگذارد و نباید با پارتی بازی اشتباه گرفته شود.

در صورت احساس هرگونه اجحاف یا بروز مشکل، متقاضیان می توانند از طریق بخش پرسش و پاسخ سامانه فرزندخواندگی یا سامانه دیدبان سازمان بهزیستی (با شماره تماس ۱۴۸۲) موارد را به ستاد کشوری مطرح نمایند. این مسیرهای ارتباطی برای پیگیری و رسیدگی به اعتراضات در نظر گرفته شده اند.

مدت زمان طبیعی فرآیند فرزندخواندگی چقدر است؟

در صورت وجود کودک واجد شرایط واگذاری در استان مربوطه، کل فرآیند فرزندخواندگی می تواند کمتر از ۶ ماه به طول انجامد. همانطور که پیشتر اشاره شد، سن و جنسیت کودک مورد تقاضا نقش مهمی در طولانی تر شدن یا کوتاه تر شدن این زمان دارد. تقاضا برای نوزادان دختر به طور چشمگیری بالاتر است که این امر به افزایش زمان انتظار برای این گروه از متقاضیان منجر می شود.

آمار و مشخصات کودکان تحت سرپرستی بهزیستی

توزیع جنسیتی کودکان تحت سرپرستی بهزیستی تقریباً ۵۰-۵۰ است. با این حال، به دلیل تقاضای بالای خانواده ها برای نوزادان دختر سالم، کودکان پسر و کودکان در سنین بالاتر، بیشتر در مراکز نگهداری باقی می مانند.

«حدود ۸۰ درصد از فرزندخواندگی ها در سال های اخیر مربوط به محدوده سنی ۰ تا ۳ سال بوده است و کودکان در سنین بالای ۳ سال متقاضی بسیار کمتری دارند.»

این آمار نشان دهنده نیاز به تغییر نگرش جامعه و توجه بیشتر به کودکان در سنین بالاتر و پسران است.

ضرورت اطلاع رسانی حقیقت فرزندخواندگی به کودک

روانشناسان و مددکاران بهزیستی تأکید زیادی بر اطلاع رسانی به موقع و تدریجی حقیقت فرزندخواندگی به کودک دارند. پنهان کاری در درازمدت می تواند آسیب های روحی جدی برای کودک به همراه داشته باشد، به خصوص زمانی که در سنین بالاتر از این موضوع مطلع شود. جلسات مشاوره نقش حیاتی در آماده سازی خانواده و کودک برای این واقعیت ایفا می کنند و به خانواده ها کمک می کنند تا این موضوع را به شیوه ای صحیح و محبت آمیز با کودک در میان بگذارند. صداقت در این زمینه، پایه های یک رابطه سالم و اعتماد متقابل را بنا می نهد.

محرمیت فرزندخوانده (دختر و پسر)

بحث محرمیت فرزندخوانده یکی از دغدغه های شرعی بسیاری از خانواده هاست. در این زمینه، خانواده ها می توانند از احکام مرجع تقلید خود تبعیت کنند. راه های شرعی مختلفی برای ایجاد محرمیت وجود دارد، مانند محرمیت رضاعی (شیر دادن به نوزاد) یا ازدواج موقت (در صورت رعایت شرایط شرعی مربوطه). مهم است که خانواده ها با آگاهی کامل از دیدگاه مراجع، اقدام به ایجاد محرمیت کنند تا از لحاظ شرعی نیز آسوده خاطر باشند.

آیا به نام زدن ملک یا اموال به نام فرزندخوانده الزامی است؟

همانطور که قبلاً اشاره شد، ماده ۱۴ قانون حمایت از کودکان بی سرپرست و بدسرپرست شرط تملیک بخشی از اموال یا حقوق را به نفع کودک مطرح می کند. این شرط به منظور تضمین آتیه مالی کودک است، چرا که فرزندخوانده از والدین سرپرست خود ارث نمی برد. اما این الزام به صورت مطلق نیست. دادگاه با در نظر گرفتن مصالح کودک و شرایط مالی متقاضیان، می تواند نوع و میزان این تملیک را تعیین کند. در مواردی که امکان تملیک عینی وجود نداشته باشد یا به مصلحت نباشد، دادگاه می تواند دستور اخذ تعهد کتبی برای تملیک در آینده را صادر کند. حتی تبصره ای در این ماده وجود دارد که به قاضی اختیار می دهد در صورت تشخیص مصلحت کودک، از اجرای این شرط صرف نظر کند. این انعطاف پذیری نشان می دهد که مهمترین اولویت، تامین رفاه و آینده کودک است نه صرفاً انتقال اموال.

نقش فرهنگ سازی در پذیرش کودکان با نیازهای خاص

یکی از چالش های موجود، تمایل کمتر جامعه به پذیرش کودکان دارای معلولیت یا بیماری خاص است. فرهنگ سازی در این زمینه از اهمیت بالایی برخوردار است. رسانه ها، به ویژه از طریق ساخت فیلم، سریال و انیمیشن، می توانند نقش مؤثری در تغییر دیدگاه جامعه و ترویج روحیه نوع دوستی و پذیرش این کودکان ایفا کنند. خوشبختانه، آمارها نشان می دهد که در سال های اخیر، میزان پذیرش کودکان با نیازهای ویژه در حال افزایش است که نشان از بلوغ فرهنگی جامعه دارد. حمایت از این کودکان، نه تنها به آن ها زندگی جدیدی می بخشد، بلکه حس مسئولیت پذیری و همدلی را در خانواده و جامعه تقویت می کند.

آمارهای اخیر فرزندخواندگی

بر اساس آمارهای منتشر شده (برای مثال، آمار مربوط به شش ماهه اول سال ۱۳۹۹ که در یکی از مصاحبه ها اشاره شد)، ۵۳۹ فرزند بهزیستی در سراسر کشور به فرزندخواندگی رفته اند. در همین دوره، ۲۸ فرزند دارای معلولیت نیز وارد خانواده ها شده اند. این آمار نشان می دهد که استان تهران با ۱۵۵ فرزندخوانده، بیشترین سهم را در این فرآیند داشته است. این ارقام اگرچه امیدوارکننده هستند، اما همچنان نیاز به افزایش پذیرش کودکان و تغییر نگاه ها به گروه های سنی بالاتر و کودکان دارای نیازهای ویژه را گوشزد می کنند.

توصیه های کلیدی و نکات پایانی برای موفقیت در مسیر فرزندخواندگی

ورود به دنیای فرزندخواندگی، یک تعهد بزرگ و یک تجربه منحصر به فرد است. برای طی کردن این مسیر با موفقیت و شیرینی، توصیه های کلیدی زیر می تواند راهگشا باشد:

• صبر، تعهد و آمادگی روانی کامل: این سفر نیازمند صبوری بسیار و آمادگی روحی و روانی عمیق است. خود را برای تمامی مراحل، از انتظار طولانی تا چالش های احتمالی پس از ورود کودک به خانه، آماده کنید.
• همراهی فعال با مشاوران و مددکاران بهزیستی: کارشناسان بهزیستی و مشاوران، راهنمایان اصلی شما در این مسیر هستند. به توصیه های آن ها گوش فرا دهید، در جلسات مشاوره فعالانه شرکت کنید و از تجربیات آن ها بهره ببرید.
• اهمیت اطلاع رسانی به موقع به خانواده و اطرافیان: از ابتدا، خانواده و اطرافیان خود را در جریان تصمیم فرزندخواندگی قرار دهید. آگاهی و حمایت آن ها می تواند یک پشتیبان قوی برای شما و فرزندتان باشد و از بروز بسیاری از سوءتفاهم ها و چالش های اجتماعی جلوگیری کند.
• در نظر گرفتن کودکان در سنین بالاتر، پسران، یا دارای نیازهای ویژه: اگر مدت زمان انتظار برایتان اهمیت دارد، گزینه هایی مانند پذیرش کودکان در سنین بالاتر، پسران، یا کودکانی که دارای معلولیت یا بیماری خاص هستند را در نظر بگیرید. این تصمیم می تواند علاوه بر کاهش زمان انتظار شما، فرصت یک زندگی خانوادگی را به کودکی ببخشد که شاید شانس کمتری برای پیدا کردن خانواده داشته باشد.
• اهمیت حفظ پیوند خواهر و برادری کودکان: در صورتی که کودکی خواهر یا برادر دیگری نیز در مراکز بهزیستی دارد، تلاش کنید تا با پذیرش همزمان آن ها، پیوند خواهر و برادری شان حفظ شود. جدایی خواهر و برادرها می تواند لطمات روحی شدیدی به آن ها وارد کند.
• راه ارتباطی در صورت مشاهده اطفال رها شده یا گمشده: اگر با کودکی مواجه شدید که رها شده یا گمشده به نظر می رسد و به سرپرستی نیاز دارد، حتماً با اورژانس اجتماعی بهزیستی (شماره ۱۲۳) یا مراجع قضایی تماس بگیرید. این اقدام می تواند زندگی یک کودک را نجات دهد و او را در مسیر درست حمایت قرار دهد.

نتیجه گیری

تحویل گرفتن بچه از بهزیستی یک فرآیند پیچیده اما به غایت ارزشمند و انسانی است. این مسیر، نه تنها به کودکان بی سرپرست یا بدسرپرست فرصت داشتن یک خانواده گرم و آینده ای روشن را می دهد، بلکه زندگی متقاضیان را نیز با عشق و معنایی عمیق تر گره می زند. با آگاهی کامل از شرایط فرزندخواندگی، مراحل قانونی و چالش های پیش رو، می توان با صبر و تعهد این راه مقدس را با موفقیت طی کرد. سازمان بهزیستی کشور همواره تلاش می کند تا با رعایت تمامی ضوابط، بهترین سرپرستان را برای کودکان نیازمند انتخاب کند. این سفر، با تمامی فراز و نشیب هایش، گنجینه ای از عشق و مسئولیت پذیری را به ارمغان می آورد و آغوش خانواده را پذیرای زندگی نو می کند.