نکاتی که باید در مورد لوله مسی و انواع آن بدانید
بررسی صفر تا صد مشخصات فنی و کاربرد انواع لوله های مسی
از ابتدای تاریخ بشر، فلز قرمز مس در خدمت پیشرفت تمدن بشر بوده است. در طول تاریخ، این فلز به دلیل خواصی که دارد برای ساخت ابزارهای صنایع دستی و کشاورزی، سلاح های شکار، ادوات جنگی، لوازم خانگی و حتی زیورآلات استفاده می شده است. امروزه از این فلز برای ساخت انواع لوله مسی جهت کاربرد صنعتی و ساختمانی استفاده می شود. در این مقاله قصد داریم با این لوله ها و انواع آن بیشتر آشنا شویم.
لوله های مسی چیست ؟
لوله های مسی در ساختمان های مسکونی، تجاری و صنعتی به منظور انتقال آب و گاز، لوله کشی سیستم گرمایش و تهویه مطبوع استفاده شده و در دو نوع نرم و سخت تولید می شوند. نوع نرم این لوله ها به اندازه کافی انعطاف پذیر هستند که می توان آن ها را در قسمت های مختلف تأسیسات ساختمان با زوایای مختلف، جابجا نمود. نوع سخت آن ها از مقاومت کافی در برابر خوردگی و جوش پذیری مناسبی برخوردارند. فشار سیال داخل لوله که قرار است از نقطه ای به نقطه دیگر انتقال پیدا کند، عامل تعیین و انتخاب نوع لوله مناسب می باشد. این لوله ها انواع مختلفی دارند که در ادامه به توضیح آن خواهیم پرداخت.
انواع لوله های مسی براساس سایز
این لوله ها در انواع و قطرهای مختلف موجود هستند که هر یک برای کاربرد خاصی مناسب است. نکته مشترکی که در رابطه با لوله های مسی و انواع آن وجود دارد، اندازه قطر لوله ها می باشد. قطر واقعی، همان قطر خارجی آن است که عمدتاً 8/1 اینچ بزرگ تر از اندازه اسمی یا همان چیزی است که لوله نامیده می شود. به عنوان مثال، یک لوله 2/1 اینچ دارای قطر خارجی 8/5 اینچ می باشد.
قطر داخلی با ضخامت دیواره لوله تعیین می شود که در نوع لوله متفاوت است. چهار نوع متداول از آن ها که در ساخت و سازهای مسکونی و تجاری مورد استفاده قرار می گیرند عبارتند از: نوع K، نوع L، نوع M و نوع DWV. سه نوع اول امروزه به طور رایج در اکثر پروژه ها استفاده می شود؛ در حالی که نوع چهارم در سیستم زهکشی ساختمان های قدیمی مورد استفاده قرار می گرفته است.
· لوله مسی نوع K
نوع K ضخیم ترین دیواره را در بین انواع لوله های مسی دارد که برای توزیع آب، حفاظت از آتش و تهویه مطبوع در ساختمان های مختلف استفاده می شود. لوله نوع K در هر دو حالت نرم و سخت موجود است و قطعات مجزای این نوع لوله می توانند با اتصالات مشبک و فشرده سازی به همدیگر متصل شوند. این نوع لوله برای خطوط اصلی آب و تأسیسات زیرزمینی توصیه می شود؛ زیرا ضخامت بالای آن کمک می کند تا فشار حاصل از خاک پر شده در ترانشه ها را تحمل کند.
· لوله مسی نوع L
نوع L به عنوان رایج ترین نوع لوله کشی مس در نظر گرفته می شود؛ زیرا می توان آن را در موارد بیشتری نسبت به سایر انواع این لوله ها استفاده کرد. لوله نوع L نازک تر از نوع K است؛ اما ضخیم تر از نوع M می باشد. نوع انعطاف پذیر لوله L را می توان برای ترمیم یا جایگزینی خطوط آب قدیمی استفاده کرد. در حالی که نوع سخت این لوله را می توان در خارج از ساختمان که در معرض مستقیم نور آفتاب قرار دارد نیز استفاده کرد.
· لوله مسی نوع M
نوع M نسبت به سایر انواع، دیواره و ضخامت نازک تری دارد که به دو صورت نرم و سخت تولید و به بازار عرضه می شود. دیواره نازک تر به معنای مس کمتر و در نتیجه قیمت لوله مسی پایین تر است؛ به همین دلیل، لوله های نوع M به دلیل قیمت نسبتاً پایین برای کاربردهای مسکونی مطلوب هستند. این نوع بیشتر برای لوله کشی سیستم های آب خانگی و تهویه استفاده می شود. البته استفاده از برخی از لوله های نوع M توسط استانداردهای منطقه ای با یک سری محدودیت هایی مواجه است.
· لوله مسی نوع DWV
نوع DWV برای منافذ خروجی سیستم زهکشی در بسیاری از خانه های قدیمی مورد استفاده قرار می گرفت که در ساخت و سازهای مدرن توسط لوله های پلاستیکی PVC یا ABS جایگزین شده است. این نوع لوله برای انتقال آب با درجه فشار کم و برای کاربردهای روی زمین مناسب است و به طور معمول کمتر از فشار آب اکثر سیستم های تأمین آب شهری را تحمل می کند. لوله DWV معمولاً دارای علائم زرد است تا آن را از مس نوع M متمایز کند.
اندازه لوله مسی
برای انتخاب اندازه‌ی مناسب لوله‌ی مسی، باید حتماً به این نکته توجه کرد که قطر خارجی (OD) آن 8/1 اینچ بزرگ‌تر از اندازه‌ی اسمی آن است. برای مثال، لوله‌ی مسی «۱/۲ اینچ»، قطر خارجی برابر با «8/5 اینچ» دارد. اندازه‌ی قطر داخلی لوله‌های مسی، با اندازه‌ی ضخامت دیواره‌ی لوله، تعیین می‌شود؛ به همین دلیل نیز به جنس لوله بستگی دارد و در هر نوع لوله‌ی مسی، متفاوت است و همین موضوع باعث اختلاف قیمت لوله‌ی مسی نیز می‌شود.
انواع لوله های مسی بر حسب جنس:
لوله‌ی مسی بر اساس جنس، به دو دسته‌ی نرم و سخت تقسیم می‌شود:
مس نرم:
همان طور که از نامشان پیداست، این لوله‌ها نرم هستند و انعطاف‌پذیری بالایی دارند. این نوع لوله، فقط در اتصالات حرارتی نصب می‌شود و مورد استفاده قرار می‌گیرد و علاوه بر آن، به عنوان خطوط خنک‌کننده در سیستم‌های اسپیلت و پمپ‌های حرارتی نیز کاربرد دارد.
مس سخت:
مس سخت برای استفاده در خطوط آب، گزینه‌ی بسیار مناسبی است. این نوع لوله با استفاده از اتصالات لحیمی، لوله‌بر، لب‌برگشته یا چین‌دار، متصل می‌شود؛ زیرا این نوع لوله‌ی مسی، سفت و سخت است و قابلیت خم‌شدن ندارد؛ بنا بر این، برای عبور از کنار موانع به اتصالات زانویی نیاز دارد. اگر مس سخت را آنیل کنیم، یعنی آن را حرارت داده و سپس خنک کنیم، تبدیل به مس نرم می‌شود.
انواع لوله بر حسب کاربرد
لوله‌ی مسی بر اساس نوع، ویژگی لوله‌ی مسی، کاربرد و موارد استفاده از آن، به انواع شاخه، کلاف، لوله‌ی مسی کویل و لوله‌ی مسی مویین تقسیم می‌شود که در ادامه در مورد هر کدام صحبت خواهیم کرد:
لوله مسی شاخه ای:
در لوله‌ی مسی شاخه‌ای، آلودگی وجود ندارد و داخل آن نیز سطح یکنواختی وجود دارد؛ بنا بر این، بهترین گزینه برای استفاده در صنایع بهداشتی، مثل تأسیسات بیمارستان‌ها و تهویه‌ی مطبوع محسوب می‌شود. از دیگر کاربردهای لوله‌ی مسی شاخه‌ای می‌توان به صنایع برودتی و الکتریکی نیز اشاره کرد.
لوله مسی کلاف:
لوله‌های کلاف در ضخامت‌های مختلف، قطرهای ۱/۴ اینچ تا ۸/۷ اینچ و طول ۱۵ تا ۵۰ میلی‌متر تولید می‌شوند. این لوله‌ها خم‌پذیری مناسبی دارند و همین امر سبب شده تا کاربرد بالایی در سیستم‌های لوله کشی، خطوط انتقال گاز، سیستم‌های تهویه و لوله‌های برودتی داشته باشند.
همچنین، این محصول در تعمیرات و اتصالات صنایع تهویه و برودت نیز کاربرد دارد.
لوله مسی کویل (LWC)
این لوله‌ها انتقال حرارتی بالاتری نسبت به لوله‌های آلومینیومی دارند و به همین دلیل نیز از این نوع لوله در مبدل‌های حرارتی و دستگاه‌های حرارتی استفاده می‌شود.
لوله مسی مویین (Capillary)
قطر بسیار کم این نوع لوله باعث شده تا در سیستم‌های تبرید و چیلرها استفاده شود و قطر و طول آن در کیفیت سرمای ایجاد شده، تاثیر می‌گذارد. این نوع لوله‌ها در حالت سرد، قابلیت خم‌شدن دارند.