قرار منع تعقیب یعنی چه؟
قرار منع تعقیب چیست؟
قرار منع تعقیب چیست و چگونه باید به آن اعتراض کرد. امروز با این موضوع در خدمت شما هستیم. در نوشته قبلی از بهترین وکیل در رشت؛ در مورد قرار و انواع آن صحبت کردیم و تمام مقررات حاکم بر قرار را بیان کردیم.
تحقیقات مقدماتی جرم
با شکایت شما و پس از ارجاع دادستان، بازپرس یا دادیار شروع به انجام تحقیقات مقدماتی جرم می کند. تحقیقات مقدماتی مجموع اقدامات قانونی است که از سوی بازپرس یا دیگر مقامات قضائی، برای حفظ آثار و علائم و جمع آوری ادله وقوع جرم، شناسایی، یافتن و جلوگیری از فرار یا مخفی شدن متهم انجام می‌شود.
در روند تحقیقات مقدماتی بازپرس یا دادیار تمامی اقدامات قانونی را برای کشف جرم انجام می دهد و از تمام امکاناتی که قانون گذار به او می دهد استفاده می کند. او باید در کمال بی طرفی و در محدوده اختیارات قانونی تحقیقات را انجام دهد و در کشف دلایلی که به نفع یا ضرر متهم می باشد هیچ فرقی قائل نشود. حتی روزهای تعطیل مانع انجام تحقیقات مقدماتی نیست و این تحقیقات به سرعت و مستمر صورت می گیرد.
پایان تحقیقات مقدماتی
بعد از انجام تحقیقات مقدماتی لازم و کافی و ختم تحقیقات بازپرس باید ظرف 5 روز مستدل و مستند عقیده خود را با قرار مناسب اعلام کند که از این چند حالت خارج نیست:
1-اگر عمل ارتکابی جرم باشد و دلایل کافی برای انتساب جرم به متهم وجود داشته باشد بازپرس قرار جلب به دادرسی صادر می کند
2-اگر عمل ارتکابی جرم نباشد قرار منع تعقیب صادر می گردد.
3-اگر عمل ارتکابی جرم باشد اما دلایل کافی برای انتساب جرم به متهم وجود نداشته باشد در این جا نیز قرار منع تعقیب متهم صادر می شود.
4-اگر مورد از موارد موقوفی تعقیب باشد نیز قرار موقوفی تعقیب صادر می گردد.
موارد موقوفی تعقیب
موارد موقوفی تعقیب موارد زیر می باشد:
الف – فوت متهم یا محکوم علیه
ب – گذشت شاکی یا مدعی خصوصی در جرائم قابل گذشت
پ – شمول عفو
ت – نسخ مجازات قانونی
ث – شمول مرور زمان در موارد پیش بینی شده در قانون
ج – توبه متهم در موارد پیش بینی شده در قانون
چ – اعتبار امر مختوم
اعتراض به قرار منع تعقیب
پس در مواردی که عمل ارتکابی جرم نباشد یا جرم باشد اما دلایل کافی برای انتساب اتهام به شخص وجود نداشته باشد بازپرس اقدام به صدور قرار منع تعقیب می کند. در بسیاری موارد بازپرس با صدور قرار منع تعقیب اعلام می کند که اصلاً عمل ارتکابی جرم نیست و موضوع باید از طریق محاکم حقوقی پیگیری شود. در بسیاری موارد نیز دلایل شما برای منتسب کردن آن جرم به طرف مقابل را کافی نمی داند چرا که متهم زیر چتر حمایتی اصل برائت و قاعده درء قرار دارد و با دلایل ناکافی و ناقص نمی توان دیگران را متهم به انجام جرم کرد.
قرار منع تعقیب از طریق سامانه ابلاغ به طرفین ابلاغ می گردد و شما می توانید از طریق مشاهده ابلاغیه الکترونیکی سامانه ثنا به آن دسترسی پیدا کنید. امکان دارد بعد از صدور قرار منع تعقیب شاکی به آن اعتراض داشته باشد و مثلاً ادعا کند که در صدور این قرار به دلایل او توجه نشده است در این موارد شاکی طبق قانون می تواند به قرار منع تعقیب اعتراض کند.
نحوه اعتراض به قرار منع تعقیب
طبق قانون شاکی حق دارد که به قرار منع تعقیب بازپرس اعتراض کند. قانون برای اعتراض به قرار منع تعقیب مهلت هایی در نظر گرفته است که در صورت عدم رعایت این مهلت ها امکان دارد که حق شما ضایع شود. مهلت اعتراض به قرار منع تعقیب برای اشخاصی که در ایران اقامت دارند ده روز از تاریخ ابلاغ می باشد و برای اشخاص مقیم خارج کشور یک ماه از تاریخ ابلاغ می باشد. اعتراض شما به دادگاه صالح ارجاع می شود و دادگاه در این مورد تصمیم گیرنده نهایی است.
روند رسیدگی دادگاه به اعتراض به قرار منع تعقیب
مبحث قرار منع تعقیب چیست و چگونه باید به آن اعتراض کرد را با بحث روند رسیدگی دادگاه به اعتراض به قرار منع تعقیب به پایان می رسانیم. بعد از وصول پرونده به دادگاه صالح در وقت فوق العاده قاضی اقدام به تصمیم گیری می کند. اگر دادگاه اعتراض شاکی به قرار منع تعقیب را مستدل و مستند بداند قرار منع تعقیب را نقض می کند و قرار جلب به دادرسی صادر می کند و بازپرس مجدد متهم را احضار می کند و تفهیم اتهام می کند و از او آخرین دفاعش را می گیرد و تامین مناسب برایش مقرر می کند.
در صورتی که دادگاه تحقیقات دادسرا را کامل نداند قرار منع تعقیب را نقض نمی کند اما می تواند اقدام به تکمیل تحقیقات کند یا تکمیل تحقیقات را از دادسرا درخواست کند. در این صورت در تصمیم دادگاه به صراحت قید می گردد که مواردی ناقص است و دادسرا باید نسبت به تکمیل آنها اقدام کند در این صورت دادسرا تحقیقات را تکمیل می کند و مجدد پرونده را به دادگاه ارسال می کند.
دلایل صدور قرار منع تعقیب:
۱.عمل شخص جرم نبوده است:
در قوانین جزایی ایران برای مجرم شناختن شخصی، اصلی داریم به نام اصل قانونی بودن جرایم و مجازات ها. این اصل بیان می کند که عملی جرم است که مطابق با قوانین ایران جرم انگاری شده باشد و شرایط آن جرم و مجازات ان نیز توسط قانون گذار در قانون پیش بینی شده باشد. بنابراین اگر عمل شخصی خارج از مسائلی باشد که قانون گذار جرم انگاری کرده است، عمل او جرم نیست و آن شخص نیز مجرم نیست بنابراین تبرعه می شود و قرار منع تعقیب برای او صادر می شود. در این جا دیگر امکان طرح مجدد این دعوی وجود ندارد.
۲.عدم کفایت ادله برای انتساب جرم:
ادله ی کافی برای اثبات یک جرم براساس ماده ۱۶۰ قانون مجازات اسلامی شامل:
ادله اثبات جرم عبارت از اقرار، شهادت، قسامه و سوگند در موارد مقرر قانونی و علم قاضی است.
بنابراین اگر هریک از ادله مذکور برای متهم کردن شخص به جرمی وجود نداشته باشد، قرار منع تعقیب برای او صادر می شود. اما در این فرض می توان پس از بدست آوردن ادله ی کافی، شکایت طرح کرد و مجددا پرونده را به جریان انداخت.
۳.عدم انتساب اتهام به شخص متهم:
در این فرضی جرمی رخ داده است اما شخصصی که اتهام به او منتسب شده است، واقعا مرتکب این عمل نبوده است .یا حتی عمل او بوده است اما عمل او توسط عوامل رافع مسئولیت کیفری و یا عوامل موجهه جرم که قانون گذار پیش بینی کرده است توجیه می شود و این فرد فاقد مسئولیت کیفری می باشد.
آیا می توان به قرار منع تعقیب اعتراض کرد؟
براساس ماده ۲۷۰ قانون آیین دادرسی کیفری این قرار از جمله قرار های قابل اعتراض است و مهلت اعتراض نیز در تبصره ی همان ماده آمده است:
علاوه بر موارد مقرر در این قانون، قرارهای بازپرس در موارد زیر قابل اعتراض است:
الف – قرار منع و موقوفی تعقیب و اناطه به تقاضای شاکی
ب – قرار بازداشت موقت، ابقاء و تشدید تامین به تقاضای متهم
پ – قرار تامین خواسته به تقاضای متهم
تبصره – مهلت اعتراض به قرارهای قابل اعتراض برای اشخاص مقیم ایران ده روز و برای افراد مقیم خارج از کشور یک ماه از تاریخ ابلاغ است.
مرجع صالح رسیدگی به به قرار منع تعقیب
مرجع صالح برای رسیدگی به اعتراض، همان دادگاهیست که صلاحیت رسیدگی به جرم اصلی را برعهده دارد.