برنج کشت دوم چیست؟
کشاورزان پس از برداشت کشت اول برنج در مرداد ماه، سریعا زمین های خود را شخم می زنند و برای کاشت دوباره برنج آماده سازی می کنند. کاشت دوم برنج از اواخر ماه مرداد آغاز شده و در آبان ماه برداشت می شود. به این نوع برنج، برنج کشت دوم یا برنج دوباره کشت می گویند. بسیاری از مردم خرید برنج ایرانی را به برداشت دوم موکول میکنند.
برنج کشت دوم را معمولا در استان مازندران بخصوص شهر های ساری و فریدون کنار می یابید.
چرا که این مناطق در فصل پاییز، آب و هوای معتدلی برای رشد برنج دارند.
استان گیلان به دلیل آب و هوای سرد، برنج کشت دوم ندارد.
مراحل تولید برنج کشت دوم:
مراحل کاشت برنج کشت دوم نیز همانند برنج کشت اول است.
۱) آماده‌سازی بذر برنج
قبل از کاشت بذر ابتدا آن را جوانه دار می کنند.
- بذرها درون کیسه هایی در داخل ظرف یا یک حوض پر از آب که در حیاط منزل تعبیه شده می ریزند.
- به مدت ۲ تا ۸ روز به آن زمان می دهند تا بذرها جوانه بزنند.
- زمان جوانه دار شدن بذرها به دمای هوا بستگی دارد.
۲) پاکسازی زمین خزانه
خزانه برنج قطعه زمین کوچک و محصوری است که در داخل زمین اصلی یا در قطعه‌ای از زمین در خارج مزرعه اصلی درست می شود.
- این قطعه زمین به عمق ۱۵ تا ۲۰ سانتی‌متر شخم زده می شود.
- قبل از شروع کشت روی آن مقداری کود دامی کاملاً پوسیده می ریزند.
- در خزانه آب می ریزند.
- با شخم زدن دوباره سنگ و کلوخ های آن را از بین می برند.
- معمولا سه روز قبل از بذرپاشی خزانه را سم پاشی می کنند.
۳) کاشت بذر در خزانه
- بذرهای جوانه دار شده در داخل خزانه کاشته می‌شود.
- با استفاده از پلاستیک اطراف آن به‌خوبی پوشانده می‌شود تا در برابر آفت و پرندگان محافظت شود.
- در این مرحله نشاء تولید می شود که باید به زمین اصلی منتقل گردد.
۴) شخم و آماده سازی زمین اصلی
- زمین را از شلتوک ها و بقایای کشت قبلی پاکسازی می کنند.
- معمولا ۳ ماه قبل از کاشت برنج هفته ای ۱ بار زمین را شخم می زنند.
- چون برنج کشت اول به تازگی برداشت شده است و زمان برای کشت دوباره کم است، پس از برداشت محصول کشت اول با سرعت بیشتری زمین اصلی را شخم می زنند و آن را برای کاشت نشا آماده می کنند.
۵) برداشت نشاء از خزانه
- نشاء را وقتی به اندازه طبیعی خود یعنی ۲۰ تا ۲۵ سانتی‌متر رسیده و دارای ۴ تا ۵ برگ هستند، از خزانه برداشت می کنند.
- نشاء را برای انتقال به زمین کشت آماده سازی می کنند.
- عملیات انتقال نشاء از خزانه به زمین اصلی را نشاء‌کاری می‌نامند.
- عملیات کندن نشاء‌ها بطریق سنتی بوده و توسط دست انجام می‌گیرد.
۶) کاشت نشاء در زمین اصلی
- ۲۵-۳۰ روز طول می کشد تا نشاء های آماده شده به زمین اصلی منتقل شوند.
- این مرحله بسیار حساس است و برای جلوگیری از آسیب نشاء آن ها را با دقت و آرام در زمین اصلی می کارند.
- کاشت نشاء‌ها در زمین اصلی در استان گیلان توسط زنان و در استان مازندران توسط مردان ماهر شالیکار انجام می‌گیرد.
- در هنگام نشاء‌کاری باید در داخل زمین شالیزار به اندازه کافی آب وجود داشته باشد زیرا آب مانع رشد علفهای هرز و کم شدن درجه حرارت می‌شود.
۷) افزودن کود
- بعد از کاشت به زمین شالیزار کود شیمیایی اضافه می کنند.
- معمولا کودهایی که مورد استفاده قرار گیرند،کودهای شیمیایی اوره و فسفات می‌باشند.
۸) آبیاری
- در یک ماه ابتدایی کشت برنج در زمین اصلی آبیاری به صورت غرقابی و در بقیه دوران بصورت تناوبی انجام می گیرد.
- در یک ماه اول وجود آب دائم در پایه بوته ها در کنترل رشد علف هرز موثر است.
- در کشت دوم فقط در دو هفته اول کشت آبیاری انجام می شود و تا زمان برداشت ادامه آبیاری با آب باران تامین می گردد.
۹) سم‌پاشی
برای مبارزه با علف های هرز از دو روش شیمیایی و بیولوژیک استفاده می کنند.
روش بیولوژک کنترل علف هرز:
۱۰ روز پس از نشاء کاری بعد از استقرار گیاهچه های برنج حدود ۳۰۰ عدد جوجه اردک در شالیزار رها می کنند که از علف های هرز تغذیه می کنند و از رشد و ازدیاد آنها جلوگیری می کنند.
روش شیمیایی کنترل علف هرز:
دربرنج کشت اول در ۳ مرحله سم پاشی شیمیایی انجام می گیرد.
- هنگام آماده سازی خزانه و قبل از بذر پاشی
- ۳ تا ۵ روز قبل از نشاء کاری در زمین اصلی
- ۴ تا ۷ روز پس از نشاکاری
در برنج کشت دوم به دلیل مقاومت زمین به علف های هرز و کوتاهی مدت کشت فقط یکبار سم پاشی شیمیایی انجام می گیرد.
۱۰) برداشت برنج و کمباین‌زنی
- کشت دوم را در اوایل و یا اواخر آبان ماه برداشت می کنند.
- برداشت برنج با دست و یا دستگاه کمباین زنی انجام می گیرد.
- ۲۴ ساعت بعد از قطع ساقه های برنج جمع آوری و خرمن کوبی انجام می گیرد.
- اگر با کمباین برداشت انجام شود باید حتما رطوبت آنها با دستگاه خشک کن گرفته شود.
۱۱) ارسال به کارخانه و مراحل فرآوری
مراحل کاشت، داشت و برداشت برنج تا این مرحله به پایان رسیده است.
اکثر کارخانه ها برنج را در همین مرحله (با داشتن پوسته سخت شلتوک) از کشاورز خریداری می کنند و بقیه مراحل فرآوری و جداسازی پوسته های آن را در کارخانه انجام می دهند.
مراحل فرآوری برنج کشت دوم شامل:
- خشک کردن
- تمیز کردن
- پوست کندن (جداسازی پوسته خارجی سخت برنج که شلتوک نامیده می شود)
- سفید کردن (جداسازی لایه دوم برنج که همان سبوس برنج است)
- براق کردن
- درجه بندی
تفاوت اصلی برنج کشت دوم با کشت اول در مراحل کاشت:
برای تولید برنج کشت دوم، در مرحله آماده سازی خزانه نیاز به گرم نگه داشتن بذرها نیست چرا که آفتاب تابستان فضای مناسب برای رشد ابتدایی بذر را ایجاد می کند.
برتری یک نوع برنج به عوامل مختلفی بستگی دارد. برخی از آنها عبارتند از:
- جنس و نوع بذر
- ژنتیک برنج
- کیفیت خاک و زمین کشاورزی
- زمان کاشت و برداشت
- آب و هوا
- میزان سم زدایی و کود دهی
- ارگانیک بودن
مزایای برنج کشت دوم:
۱٫ پخت و عطر بهتر
چون زمان رشد برنج کشت دوم از اواخر تابستان تا پاییز است، آفتاب متفاوت و باران پاییزی طعم برنج کشت دوم را بهتر می کند.
۲٫ بازدهی بالا کشت
کشاورزان برای حفظ محصول در برابر سرمای پاییزی از انواع بذر مقاوم و زود بازده مثل طارم و هاشمی استفاده می کنند.
۳٫ محصول با کیفیت تر
برنج کشت دوم دانه های شکسته کمتری دارد و سود مالی بیشتری به کشاورز می رساند. کشاورزان مازندرانی برای مصرف روزانه خانواده های خود بیشتر از برنج کشت دوم استفاده می کنند.
۴٫ استفاده از سم کمتر
در پرورش برنج کشت دوم از سم زدایی کمتری استفاده می شود. به دلیل آنکه در کشت اول زمین به اندازه کافی سم پاشی شده و به حشرات و آفات مقاوم است. البته این در صورتی سودمند است که کشاورز اصول سم پاشی مزرعه را رعایت کند مگرنه سم در ساقه های برنج باقی می ماند.
با اینحال مصرف سموم شیمیایی و علف کش ها در کشت دوم در بین کشاورزان متغیر است و ممکن است حتی بیشتر از کشت اول باشد.
همچنین به دلیل سردی هوا سم پاشی کمتر از برنج کشت اول صورت می گیرد.
مضرات برنج کشت دوم:
۱٫ استفاده از کودهای شیمیایی بیشتر
برنج کشت دوم را بلافاصله پس از برداشت کشت اول پروش می دهند. بنابراین برای تامین خاک حاصل خیز و رشد سریعتر برنج از کودهای شیمایی بیشتری استفاده می کنند.
استفاده طولانی مدت از کودهای شیمیایی موجب برهم خوردن تعادل مواد آلی و معدنی خاک می شود.
۲٫ فقر خاک مزرعه در طولانی مدت
استفاده زیاد از کودهای شیمیایی به زمین فشار آورده و موجب می شود به مرور زمان توانایی پرورش گیاه را از دست بدهد و به اصطلاح خاک فقیر شود.
بنابراین زمین توانایی کشت محصول خوب را پس از مدتی از دست می دهد.
در مناطقی که فقط برنج کشت اول پروش داده می شود، زمین پس از برداشت محصول در مرداد ماه تا فروردین که زمان کشت بعدی فرا برسد استراحت می کند و خاک مزرعه به مدت بیشتری حاصل خیز باقی می ماند.
۳٫ قیمت بیشتر
به دلیل کمتری میزان بارنگی در اواخر تابستان و سختی شرایط برنج کشت دوم، قیمت آن بیشتر از برنج کشت اول است.
۴٫ در همه مناطق قابل کشت نیست
همه ی زمین های کشاورزی قابلیت کاشت برنج کشت دوم را ندارند.
کاشت برنج به آب فراوانی نیاز دارد مخصوصا در فصل های گرم سال که میزان بارندگی کم است.
به دلیل آنکه زمان کاشت برنج کشت دوم در اوج گرمای تابستان(مردادماه) آغاز می شود و میزان بارندگی در این فصل بسیار بالا است، این نوع برنج را فقط در استان مازندران کشت می دهند.
استان گیلان و مناطق جنوبی شرایط آب و هوایی کشت این برنج را ندارند.
۵٫ نیاز به آبیاری بیشتر
برنج کشت دوم در دو هفته اول به آبیاری فراوان نیاز دارند. چون در فصل تابستان میزان تبخیر آب از سطح زمین های کشاورزی بسیار بالاست و کشاورزانی که به آب کافی برای آبیاری مداوم زمین های کشاورزی خود دسترسی ندارند، نمی توانند آن را بکارند.
آب مورد نیاز کشت دوم را معمولا از آب های زیرزمینی و یا پمپ های دیزلی تامین می کنند در حالیکه در کشت آب های سطحی و یا بارش باران برای آبیاری زمین های کشاورزی کافی است.
لیست بهترین برنج ایرانی
انواع دیگر برنج را در ادامه می‌بینید:
- برنج قهوه‌ای
- برنج کامفیروز اصل
- برنج سرلاشه
- برنج فجر
- برنج ندا
- برنج عنبربو
بهترین برنج بدون تردید برنج کشت دوم است. بعد از برنج کشت دوم، برنج طارم و برنج هاشمی در رده های بعدی قرار می‌گیرد که از عطر و طعم بسیار بالایی برخوردار است و دانه‌های آن بلند است. اگر به دنبال بهترین برنج ایرانی هستید که علاوه دارا بودن ویژگی بهترین برنج ایرانی ، دانه‌های بسیار بلندی هم داشته باشد می‌توانید برنج کشت دوم را انتخاب کنید.
برنج ایرانی شامل انواع مختلفی از جمله طارم، هاشمی، علی کاظمی، شیرودی، فجر و برنج صدری است و برنج صدری خود به انواع دم سیاه، دم زرد و دم سفید تقسیم می‌شود. اگر قصد خرید برنج صدری را دارید حتما تا انتهای مطلب با ما باشید.
آشنایی با انواع برنج ایرانی
برنج هاشمی
برنج هاشمی کاملا ایرانی است و نخستین بار در استان گیلان و توسط آقای یوسف هاشمی‌زاده کشف شده است. کشت این برنج اکنون در استان‌های مازندران، گیلان و گلستان انجام می‌شود و از عطر و طعم بسیارخوبی برخوردار است. همچنین می‌توان گفت عاملی که این برنج را محبوب کرده، کیفیت پخت فوق‌العاده آن است. برنج هاشمی در مواقعی بیشتر برای کسانی مناسب است که عطر و طعم برنج برایشان مهم است و محدودیت بودجه ندارند. به علاوه، هر ساله برنج هاشمی به عنوان پرکشت‌ترین برنج در استان مازندران و گیلان انتخاب می‌شود.
برنج هاشمی شامل دو نوع سرد و گرم است. به علت عطر بی‌نظیر و کیفیت پخت آن، این برنج در بین ایرانیان داخل و خارج از کشور و حتی غیرایرانی‌ها طرفداران خاص خود را پیدا کرده است. همچنین به دلیل دانه‌های منظم و قدکشیده برنج هاشمی و پخت آسانی که دارد، باعث شده هر ساله تقاضا برای این برنج بسیار زیاد باشد.
این برنج را می‌توان به عنوان بهترین برنج عطری ایرانی معرفی کرد. برنج هاشمی به دلیل مقاومت زیادی که در برابر آفات دارد و همچنین به خاطر استفاده کم از سم و کود شیمیایی، به عنوان یک محصول سالم و ارگانیک شناخته شده است.
برنج طارم
برنج طارم یکی دیگر از برنج‌هایی است که در لیست بهترین برنج ایرانی قرار می‌گیرد. این برنج هم مثل برنج هاشمی یک برنج کاملا ایرانی است و اولین بار در منطقه طارم زنجان کشت شده است. علاوه بر آن این برنج عطر و طعم بسیار زیادی دارد و بیشتر مورد استفاده کسانی است که به دنبال برنج معطر هستند. همچنین در حال حاضر بیشترین کشت این برنج در استان مازندران انجام می‌شود، دلیل هم این است که این استان از لحاظ موقعیت جغرافیایی و آب و هوایی، بهترین گزینه برای کشت برنج طارم است.
هم یکی از دلایلی است که باعث شده محبوبیت بیشتری در بین مصرف‌‌کنندگان داشته باشد. توجه داشته باشید برنج طارم هاشمی در مقایسه با طارم عطری، دانه‌های درشت‌تر و پخت بهتری دارد و اصطلاحا بیشتر ری می‌کند و قد می‌کشد. به علاوه، تنها وجه تمایز این برنج نسبت به طارم عطری، عطر و بوی کمتر آن است. البته نمی‌توان این مورد را برای برنج طارم به عنوان یک ضعف در نظر گرفت.
برنج علی کاظمی
برنج علی کاظمی همان‌طور که از اسمش پیداست، توسط کشاورزی به نام علی کاظمی در روستایی در شهرستان فومن کشف شد. سپس به نقاط دیگر استان گیلان راه پیدا کرد و توانست مورد توجه کشاورزان قرار گیرد و در حال حاضر طرفداران خاص خود را دارد. این برنج در مقایسه با برنج هاشمی و صدری دم‌سیاه، دانه‌های کوتاه‌تری دارد، ولی کیفیت پخت خوب آن این ضعف را تا حد زیادی جبران کرده است. به علاوه، قیمت مناسب برنج علی کاظمی نسبت به سایر برنج‌ها باعث شده تا جزء پرمصرف‌ترین انواع برنج ایرانی در میان مردم باشد.
برنج صدری گیلان
برنج صدری دم‌سیاه از انواع برنج‌های باکیفیتی است که فقط در استان گیلان کشت می‌شود و میزان تقاضا و بهره‌وری این برنج نسبت به سایر برنج‌ها کمتر است و در مقایسه با انواع دیگر برنج ایرانی ، کم‌محصول‌تر است. همچنین این نوع برنج بیشتر به خاطر ویژگی‌های ظاهری خود بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. از ویژگی‌های این برنج می‌توان به رنگ آن شاره کرد که رنگی سفید مایل به کرم دارد و باعث شده تا هنگام مصرف حس خوبی به افراد منتقل شود. علاوه بر آن عطر و طعم این برنج به همراه ظاهر زیبای آن باعث شده تا به عنوان برنج اشرافی در مجالس مورد استفاده قرار بگیرد.
برنج صدری دم‌سیاه بیشتر در استان گیلان کشت می‌شود و به دلیل کمیاب بودن این برنج، قیمت آن بالاتر از سایر برنج‌های مشابه است. همچنین نام این برنج به دلیل رنگِ ریشک یا دم شلتوک است که به این نام معروف شده است.
برنج شیرودی شمال
برنج استخوانی شیرودی که از انواع برنج پرمحصول است، در استان مازندران کشت می‌شود. این برنج از نظر ظاهری شباهت زیادی به برنج هاشمی دارد. برنج شیرودی به زعم کارشناسان موسسه تحقیقات برنج کشور، در مقایسه با انواع دیگر برنج ایرانی از کیفیت پخت بسیار خوبی برخوردار است و با طارم هاشمی مقایسه می‌شود. برنج شیرودی به دلیل کیفیت خوب و قیمت مناسبی که دارد، برای مراسم و مصرف رستوران‌ها و مراکز اداری بسیار اقتصادی و به صرفه است.
برنج کشت دوم
اگر بخواهیم به طور خلاصه درباره برنج کشت دوم صحبت کنیم، باید لقب «بی‌نقص‌ترین برنج ایرانی» را به آن نسبت دهیم. این برنج چه از لحاظ عطر و طعم و چه از لحاظ پخت و قد کشیدن در رتبه بسیار بالاتری نسبت به سایر برنج‌های ایرانی قرار گرفته است.
برای آشنایی با لیست بهترین برنج ایرانی تا انتهای مقاله با ما همراه باشید. برنج کشت دوم تنها در استان مازندران و شهرستان‌های بابلسر و فریدونکنار کشت می‌شود، چون این دو شهرستان بستر آب‌بندان‌های مناسبی هستند و همچنین آب و هوای مرطوبت این امکان را دارد تا برنج کشت دوم را به عمل بیاورد. در سال های اخیر بعضی شهرهای دیگر این استان نیز اقدام به کشت برنج کشت دوم نموده اند.
برنج خوشپخت (فجر)
در سال 1380 محققان توانستند با دستکاری ژنتیکی برنج های مرغوب و کم محصول، نوع جدیدی از آن را با نام برنج فجر تولید کنند. هدف اصلی از این کار، رسیدن به برنجی مرغوب و پرمحصول بود که علاوه بر کشت برنج باکیفیت، بهره برداری از زمین های کشاورزی نیز افزایش پیدا کند.
بسیاری از افراد برنج فجر را محصولی تراریخته می دانند که برای سلامتی ضررهای بسیاری دارد اما این باور کاملا اشتباه است. در واقع یک برنج اصلاح‌شده می باشد که در برابر آفت مقاومتر بوده و محصول بیشتری در اختیار کشاورزان قرار دهد.
این برنج دارای دانه هایی با اندازه متوسط و نوک تیز است که از رنگ سفید مایل به روغنی برخوردار هستند. با توجه به بذر کاشته‌شده این برنج، محصولات آن می توانند عطری یا بدون عطر باشند.
برنج دودی
در گذشته برای افزایش زمان نگه داری برنج و خشک کردن آن از روش دودی نمودن استفاده می شد. برای این امر ابتدا برنج را داخل کیسه می ریختند و سپس در داخل یک اتاق آویزان می کردند. در نهایت مقداری چوب را در زیر برنج ها آتش می زنند تا دود آن را به طرف برنج ها هدایت کنند.
در حال حاضر دیگر برای خشک کردن برنج نیازی به دودی کردن وجود ندارد و این فرآیند در کارخانه با دستگاه های مخصوص انجام می‌شود. با این حال به دلیل عطر و طعم متفاوت و بسیار منحصر به فرد خود، هنوز طرفداران زیادی در میان خانواده های ایرانی دارد.
برنج سرلاشه
در هنگام جدا کردن سبوس برنج در کارخانه برخی از دانه ها به دلیل استحکام پایین نصف می شوند و یا کمی از لبه آن ها جدا می گردد. در هنگام بسته بندی این برنج های شکسته شده را به طور کامل از برنج اصلی جدا می کنند و با توجه به اندازه آن در دسته های سرلاشه و نیم دانه طبقه بندی می شود.
به برنجی می گویند که اندازه آن حدود دوسوم برنج معمولی است. در این محصول، برنج کامل و کمتر از 10 درصد برنج نیم دانه نیز وجود دارد. این برنج به دلیل قیمت مناسب و کیفیت قابل قبول از محبوبیت بالایی برای استفاده روزانه برخوردار است.
برنج قهوه ای
اگر خواص غذایی برنج برای شما مهم است توصیه می گردد از برنج قهوه ای استفاده کنید. این محصول به دلیل جدا نشدن سبوس آن، سرشار از عناصری همچون منگنز، سلنیوم و فسفر می باشد همچنین ویتامین های گروه ب به فراوانی در آن یافت می شوند.
برای تولید این برنج قبل از جدا نمودن پوسته یا همان شلتوک، برنج را در معرض بخار آب قرار می دهند. این کار باعث می شود تا املاح و مواد موجود در پوسته برنج به داخل آن نفوذ کند. در نهایت شلتوک را جدا کرده و برنج حاصل که رنگی مایل به قرمز دارد، برنج سبوس دار یا ب می نامند.
برنج ندا
دکتر قربانعلی نعمت زاده در سال 1376 با تلاقی سه برنج طارم، آمل و حسن سرایی نوع جدیدی از برنج با نام برنج ندا را تولید نمود. با تلفیق این سه برنج هر یک نقاط ضعف دیگری را پوشش دادند و این موضوع باعث ایجاد محصولی با کیفیت خوب و قیمت مناسب گردید. از ویژگی های مثبت این برنج می توان به بلند بودن دانه ها و ماندگاری پس از پخت اشاره نمود.
ویژگی های بهترین برنج ایرانی
ابتدا باید با خصوصیات برنج باکیفیت و خوب ایرانی آشنا شوید. با توجه به اینکه برنج غذای اصلی اکثر ما ایرانی‌هاست، تشخیص و انتخاب بهترین نوع برنج ایرانی ، دغدغه بسیاری از افراد هنگام خرید است. به علاوه می‌توان به این موضوع اشاره کرد که انتخاب برنج ایرانی باکیفیت و مرغوب می‌تواند در حفظ سلامتی شما تأثیر زیادی داشته باشد.
