مدت زمان رسیدگی به پرونده در دیوان عالی کشور

دیوان عالی کشور چه وظایفی بر عهده دارد؟

در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، ساختار قضایی کشور به صراحت بیان شده است. بر اساس قانون اساسی علاوه بر دادگاه بدوی و دادگاه تجدید نظر، مرجع دیگری وجود دارد که با عنوان دیوان عالی کشور مشغول به فعالیت است. این دیوان وظیفه نظارت بر اجرای صحیح قانون و همچنین صحت آرای صادره از دادگاه بدوی و دادگاه تجدید نظر را بر عهده دارد. به طور خلاصه می توان گفت که دیوان عالی کشور عالی ترین مرجع قضایی در سلسله مراتب دادگاه های حقوقی و کیفری کشور است. در کنار دیوان عالی کشور، دیوان عدالت اداری در راس هرم سلسله مراتب قضایی قرار دارد که وظیفه آن رسیدگی به پرونده های اداری است.

دیوان عالی کشور، علاوه بر اینکه رسیدگی به تخلفات رئیس جمهور و صدور آرای وحدت رویه قضایی را به عهده داشته، وظیفه رسیدگی و نظارت بر اجرای صحیح قوانین در محاکم قضایی را نیز به عهده دارد. لذا رسیدگی دادگاه ها به دعاوی حقوقی و دعاوی کیفری، می تواند در موارد خاصی، به صورت شکلی، مورد رسیدگی و نظارت دیوان عالی کشور قرار گیرد. به همین دلیل، آشنایی با اینکه دیوان عالی کشور، چگونه نسبت به دعاوی مطروحه، رسیدگی مجدد انجام می دهد و مشاوره با وکیل دیوان عالی کشور ضرورت دارد.

مدت زمان رسیدگی به پرونده در دیوان عالی کشور چقدر است؟

دیوان عالی کشور در واقع یک مرجع بالادستی و فوق العاده برای رسیدگی به آرای صادره از سوی دادگاه های بدوی و دادگاه تجدید نظر است. در قانون اساسی به صراحت وظایف این مرجع تشریح شده است. لازم به ذکر است که تنها یک شعبه از دیوان عالی کشور در تهران وجود دارد. دیوان عالی کشور از خبره ترین قضات کشور تشکیل شده است. قضات و رئیس دیوان عالی کشور توسط رئیس قوه قضائیه انتخاب می شوند. مدت زمان فعالیت قضات و رئیس دیوان عالی کشور 5 سال است که رئیس قوه قضائیه می تواند با اختیاارت خود این زمان را افزایش دهد.

هر روزه تعداد زیادی از پرونده به دیوان عالی کشور ارجاع داده می شود و از این رو، این مرجع قضایی با حجم بالایی از پرونده مطروحه، لایحه و دیگر مسائل حقوقی رو به رو است. البته رسیدگی به پرونده های قضایی تنها وظیفه دیوان عالی کشور نیست و این مرجع وظایف دیگری نیز بر عهده دارد که انجام هر کدام از آن ها نیازمند صرف زمان طولانی است؛

بنابراین طبیعی به نظر می رسد که مدت زمان رسیدگی به پرونده در دیوان عالی کشور قدری طولانی باشد. اگر چه نمی توان زمان دقیقی را برای مدت زمان رسیدگی به پرونده در دیوان عالی کشور در نظر گرفت؛ اما به طور تقریبی می توان گفت که این روند بین سه ماه تا 5 ماه و در مواردی تا یک سال به طول خواهد انجامید.

البته نوع و موضوع پرونده ارجاع شده نیز در مدت زمان رسیدگی به پرونده در دیوان عالی کشور موثر است. با توجه به اینکه اعتراض های ارجاع شده به دیوان عالی کشور، دارای انواع مختلف حقوقی و کیفری بوده و هر یک از این اعتراضات حقوقی و کیفری نیز خود، دارای انواع متفاوتی است، نمی توان مدت زمان رسیدگی به پرونده در دیوان عالی کشور را تعیین کرد. همچنین مدت زمان رسیدگی به پرونده در دیوان عالی کشور، با توجه به شعبه ارجاعی و حجم پرونده های شعبه مربوطه نیز متفاوت خواهد بود.

 تسریع این فرآیند نیازمند بهره مندی از دانش حقوقی و آشنایی با قوانین و مقررات و مراحل رسیدگی به پرونده در دیوان عالی کشور است. در صورتی که فرد از این فرآیندها بی اطلاع باشد، بر این زمان افزوده خواهد شد. در صورتی که تمایل دارید از این زمان بکاهید و روند رسیدگی به پرونده خود در دیوان عالی کشور را سرعت ببخشید، لازم است از دانش یک وکیل مجرب و کاربلد استفاده کنید.

چه پرونده‌هایی به دیوان عالی کشور راه پیدا می‌کنند؟

لازم به ذکر است که ابتدا دادگاه و در صورت اعتراض، دادگاه تجدید نظر حکم خود را در خصوص پرونده اعلام می‌کنند. در صورتی که حکم صادر شده از طرف قضات در این دو مرجع قضایی با یکدیگر کاملاً متفاوت باشند یا اگر قضات در روند رسیدگی به شکایت به مدارک و مستندات ارائه شده توسط خوانده یا خواهان بی‌توجه باشند و حکم ناعادلانه به نظر برسد، پرونده تحت شرایط بسیار خاص به دیوان عالی کشور فرستاده شده و این دیوان مسئول رسیدگی به شکایات خواهد شد. مجدداً باید تأکید کرد که طی کردن این مسیر فقط با داشتن یک وکیل مجرب امکان پذیر است.

نحوه رسیدگی دیوان عالی کشور به تجدید نظر خواهی

تمامی دادگاه های حقوقی و کیفری کشور، خواه دادگاه ها در سطح بدوی یا تجدید نظر باشند، تحت نظارت دیوان عالی کشور قرار دارند. در واقع دیوان عالی کشور در راس هرم ساختار قضایی کشور قرار دارد و پس از آن به ترتیب دادگاه های تجدید نظر و دادگاه های بدوی قرار دارند. اگر چه تجدید نظر خواهی از آرای صادره از دادگاه بدوی بر عهده دادگاه تجدید نظر است، اما قانون در مواردی دیوان عالی کشور را مسئول رسیدگی به این آرا دانسته است. از طرفی نحوه و مدت زمان رسیدگی به پرونده در دیوان عالی کشور از اهمیت بالایی برخوردار است.

بر طبق ماده 426 قانون آیین دادرسی کیفری، دادگاه تجدید نظر مرجع دارای صلاحیت برای رسیدگی به درخواست تجدید نظر از آرای دادگاه های کیفری است. با این وجود، رسیدگی تجدید نظر نسبت به برخی احکام، در صلاحیت دیوان عالی کشور قرار گرفته است.

نحوه رسیدگی به تجدید نظر خواهی در دیوان عالی کشور به این شرح است که آرایی که از دادگاه کیفری یک صادر شده است و مجازات آنها، سلب حیات، قطع عضو، حبس ابد، مجازات تعزیری درجه سه و بالاتر است و همچنین، جرایم عمدی که میزان دیه آنها، نصف دیه کامل یا بیشتر از آن است و نیز، آرای سیاسی و مطبوعاتی، در دیوان عالی کشور، مورد بررسی و تجدید نظر قرار می گیرند.

نحوه رسیدگی دیوان عالی کشور به فرجام خواهی

همان طور که گفتیم، دیوان عالی کشور بر اساس قانون وظیفه رسیدگی به تجدید نظر آرای صادره از دادگاه کیفری یک را بر عهده دارد؛ اما علاوه بر این دیوان عالی کشور مسئول فرجام خواهی از دادگاه های کیفری و حقوقی نیز محسوب می شود. از این رو، نحوه و مدت زمان رسیدگی به پرونده در دیوان عالی کشور برای متهمین از اهمیت بالایی برخوردار است.

در دعاوی کیفری، فرجام خواهی در واقع همان اعتراضی است که متهم نسبت به آرای صادره از دادگاه کیفری یک اعلام می دارد. به طور خلاصه احکام صادره از دادگاه کیفری یک به صورت فرجام مورد ارزیابی دیوان عالی کشور قرار می گیرند. در صورت وجود دلایل محکم برای نقض حکم، دیوان عالی کشور پرونده را به دادگاه هم عرض ارجاع می دهد.

دیوان عالی کشور مرحله فرجام خواهی را بدون حضور طرفین یا وکلای آنها انجام می دهد. در صورتی که رای صادره، بر طبق قانون صادر شده باشد، تایید یا ابرام می شود و در صورتی که بر خلاف قانون یا بدون توجه به ادله و مدافعات طرفین دعوی صادر شده یا تشریفات قانونی مهم در خصوص آن رعایت نشده باشد، رای توسط دیوان عالی کشور نقض می شود؛ اما نحوه رسیدگی به دعاوی حقوقی در دیوان عالی کشور، قدری متفاوت است.

بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی، فرجام خواهی در امور مدنی، عبارت است از اینکه دیوان عالی کشور، در خصوص منطبق بودن یا نبودن رای مورد درخواست فرجام خواهی، با شرع و قانون اعلام نظر نماید. در صورتی که موارد نقض رای در دیوان عالی کشور وجود داشته باشد، رای، نقض شده و برای رسیدگی مجدد به مرجع هم عرض ارسال می شود.

باید دقت داشته باشیم که منظور از احتمال تغییر رای در دیوان عالی کشور هرگز این نیست که دیوان حکم جدیدی را جدای از دادگاه عمومی و دادگاه تجدید نظر به طرفین اعلام می‌کند. دیوان عالی کشور از بهترین قضات کشور تشکیل شده و طی جلسات متعدد به بررسی پرونده پرداخته و ممکن است رای دادگاه تجدید نظر را تائید یا ابطال کند.

نحوه رسیدگی دیوان عالی کشور به اعاده دادرسی

در مراحل قبل نحوه و مدت زمان رسیدگی به پرونده در دیوان عالی کشور در مراحل تجدید نظر و فرجام خواهی را مورد ارزیابی قرار دادیم. علاوه بر آن، طبق قانون دیوان عالی کشور وظیفه رسیدگی به اعاده دادرسی دعاوی کیفری را نیز بر عهده دارد. ابتدا لازم است نکته ای را مد نظر قرار دهیم.

در دعاوی حقوقی وظیفه اعاده دادرسی بر عهده دادگاه صادر کننده حکم است؛ اما بر طبق ماده 476 قانون آیین دادرسی وظیفه اعاده دادرسی در دعاوی کیفری را به دیوان عالی کشور سپرده است. دیوان عالی کشور، پس از اینکه جهات اعاده دادرسی کیفری را احراز کرد، اعاده دادرسی را تجویز کرده و برای رسیدگی مجدد، پرونده را به دادگاه هم عرض دادگاهی که حکم قطعی صادر کرده است، ارجاع می دهد.

بر طبق ماده 476 قانون آیین دادرسی کیفری، در صورتی که رئیس قوه قضائیه حکمی را خلاف شرع بداند، اعاده دادرسی را تجویر نموده و پرونده را برای بررسی مجدد به شعبه ای از دیوان عالی کشور ارجاع می دهد. در این صورت قضات دیوان عالی کشور رای صادر شده را بلافاصله نقض کرده و پس از بررسی ماهوی و شکلی پرونده، رای جدیدی را صادر و ابلاغ می کنند.

کلام آخر

در این مطلب سعی کردیم تعریف دقیقی از دیوان عالی کشور به شما ارائه دهیم و شما را با وظایفی از دیوان عالی کشور که قانون برای آن تعیین کرده است، آشنا کنیم. در ادامه به بررسی نحوه تجدید نظر خواهی، فرجام خواهی و اعاده دادرسی در دیوان عالی کشور پرداختیم و مدت زمان رسیدگی به پرونده در دیوان عالی کشور را تعیین کردیم. در پایان از شما دعوت می‌کنیم اگر تجربه یا نظری در این زمینه دارید آن را با ما به دیوان عالی کشور یک مرجع فوق العاده رسیدگی به آرا در کشور بوده و براساس قانون اساسی تنها دا یک شعبه و آن هم در تهران می باشد.

رئیس دیوان و همچنین قضات آن توسط ریاست قوه قضائیه معین شده و به طور کلی بهترین و عالی ترین قضات ایران در دیوان عالی کشور فعالیت می نمایند. مدت زمان انتخابی قضات در دیوان عالی کشور 5 سال می باشد و این دوره قابل تمدید می باشد. همانطور گه گفتیم اولا دیوان عالی کشور مرجع فوق العاده رسیدگی به آرای صادره در تمامی مراحل بدوی و تجدید نظر در سراسر کشور می باشد و دوما  تنها یک شعبه از آن در تهران وجود دارد و با تصویب شواری عالی قضائی می تواند در برخی از مراکز دیگر نیز  شعباتی از ان ار تاسیس نمود. برای نمونه هم اکنون یک شعبه از آن در قم وجود دارد.

براساس موارد فوق و حجم کاری و همچنین تعداد بسیار بالای پرونده های مطورحه در دیوان عالی کشور  معمولا مدت زمان رسیدگی به هر گرونده در این سازمان قضائی ممکن است چندین ماه و گاها یک سال زمان ببرد، اما در صورتی که خود فرد با موارد حقوقی اشنایی کامل داشته باشد و همچنین به قوانین موجود در دیوان عالی کشور مسلط باشد می تواند در تمامی مراحل رسیدگی به پرونده به آن سرعت بخشیده و در انتها تصمیم گیری  با سرعت بالاتری انجام شود.

دیوان عالی کشور علاوه بر انواع رسیدگی به پرونده های مطورحه در دیوان دارای وظایف بسیار دیگری نیز می باشد که آنها نیز خود در افزایش زمان رسیدگی و تصمیم گیری در دیوان موثر می باشند و همه این موارد معمولا موجبات افزایش زمان رسیدگی را موجب می شوند.

از جمله این وظایف در دیوان عالی کشور به نظارت بر اجرای صحیح قوانین در مراجع و همچنین صدور آرای وحدت رویه و… می باشد که ممکن است در هر مورد زمان بسیار زیادی را از دیوان به خود اختصاص بدهد. در ایران همه افراد از طریق رسانه ها و سایر موارد با دیوان عالی کشور به طور کلی آشنایی داشته و دارند. اما این که بسیاری از افراد هیچ گونه اطلاعی از موارد قانونی ، نحوه رسیدگی ، تصمیم گیری و همچمین ارسال احکام به شعب صادر کننده رای و سایر موارد نداشته  امری عادی می باشد.

علاوه بر این موارد هرچه در خصوص یک پرونده حکمی دیرتر صادر شود و معمولا برای فرد هزینه بالاتری ایجاد می شود و به طور کلی وقت بیشتری از وی در این مرجع صرف می گردد. به همین دلیل افراد می توانند در خصوص پرونده های خود در دیوان عالی کشور به مراجعه نمایند . وکلای متخصص دیوان عالی دارای اشنایی کافی با قوانین و مقررات دیوان بوده و در این خصوص می تواند باصرف هزینه بسیار پایین تر و صرف وقت کمتری  وکالت در پرونده شما را به عهده گرفته و شما با  خیال راحت از دریافت نتیجه مورد نظر خود رضایت لازم را کسب نمایید.