ساجی نانی نازک و پهن است که بیشتر در مناطق غربی و شمال غربی کشور ایران پخت می شود. این نان بر روی یک صفحه گرد و نسبتاً گود که از جنس چدن و سفال است تهیه می شود. این مطلب ازاطلس پلالس به ساج خانگی و طرز پخت نان بر روی آن پرداخته است. نان ساجی به اندازه ها و شکل های مختلف پخت می شود. نان تیری تپ تپی، فه تیره و ته کله‌ایی نان هایی هستند که به وسیله ساج خانگی تهیه می شوند. پخت این مدل نان در میان مردم غرب کشور، مردمان لک، کرد و لر و همچنین استان های گیلان، فارس، ایلام، لرستان، کرمانشاه و خوزستان رواج دارد. قیمت دستگاه نانوایی تمام اتوماتیک بر اساس نوع نان فرق دارد.
تاریخچه ساج خانگی
ساج یکی از محصولات سنتی و اصیل استان گیلان است و اصلی ترین نان های ساجی را در این منطقه می توان یافت. پخت نان یکی از کارهای روزانه روستائیان در مناطق مختلف کشور به شمار می رود. اگر به پخت و تهیه نان به عنوان یک تفریح نگاه نکنیم، می توان از آن به عنوان یک فعالیت سرگم کننده یاد کرد.
شهرهای شمالی کشور علاوه بر مناطق تفریحی و دیدنی زیبا و خوش آب و هوا، خوراکی های خوشمزه ای نیز به عنوان سوغاتی برای گردشگران دارد. پخت نان توسط ساج خانگی از روزگاران گذشته مرسوم بوده است، اما این که خاستگاه آن کجاست و به چه دوره ای بر می گردد مشخص نیست.
همین قدر می دانیم که مردم گیلان شاید اولین کسانی بودند که این وسیله را اختراع و بر روی آن نان درست کردند. زنان و مردان برای درست کردن نان محلی اغلب گرد هم جمع می شوند و نان محلی را در منازل خود تولید می کنند. نان که به عنوان یکی از پایه های مواد غذایی به شمار می رود ترکیبی است از آب، آرد و در برخی موارد افزودنی های دیگری نیز به آن اضافه می شود.
هر ناحیه، به شیوه خاص خود نان طبخ می کند، شیوه ای که در هر منطقه برای پخت نان به کار می رود بسته به شرایط اقلیمی با دیگر مناطق تفاوت دارد. درست کردن نان به وسیله ساج خانگی یکی از شیوه های پخت نان است که از قدیم الایام در روستاهای مناطق مختلف تهیه می شده است. اگر شما هم علاقه مند به تهیه و پخت نان در منزل به وسیله ساج خانگی هستید با ما تا پایان این نوشته همراه باشید. در ادامه به طرز تهیه نان ساجی که بسیار ساده و آسان است به تفصیل پرداخته شده است.
انواع ساج
- ساج چدن
- ساج سفالی
- ساج آهنی
- ساج استیل
طرز تهیه نان با ساج خانگی
برای پخت نان در منزل کافی است به مقداری آرد، نمک و آب دسترسی داشته باشید.
- ۲ لیوان آردی که سبوس آن گرفته نشده است.
- نصف قاش چایخوری نمک دریا.
- آب به میزانی که آرد تبدیل به خمیر شود.
در ابتدا قبل از این که شروع به پخت نان کنید باید موادی را که از قبل تهیه نمودید با یکدیگر مخلوط کنید. آرد و نمک دریا را با یکدیگر ترکیب کنید.
دو لیوان آبی که از قبل تهیه کرده اید را روی شعله بگذارید تا ولرم شود. سپس آب ولرم با با ترکیب نمک و آرد مخلوط کنید.
سعی کنید این ترکیب را با دست مخلوط کنید تا آنجا که خمیری یک دست و نرم داشته باشید. خمیری که آماده می شود نباید به دست شما بچسبد و در عین حال خشک هم نباشد.
(نا گفته نماند که این نان خانگی را شما می توانید بدون استفاده از خمیر مایه به راحتی درست کنید).
بعد از این که خمیر شما آماده شد آن را به خوبی ورز دهید. روی خمیر را بپوشانید و بگذارید برای مدت بیست دقیقه بماند و یا به اصطلاح استراحت کند.
بعد از گذشت مدت زمان لازم، خمیر آماده شده را به چند قسمت تقسیم کنید و روی هر قسمت آن آرد بریزید تا هنگام کار به دست شما نچسبد.
خمیرهای تکه تکه شده را به وسیله یک وردنه نازک کنید، البته این کار را بدون وردنه و با دست نیز می توانید انجام دهید.
به اندازه ساج خانگی خود توجه کنید و به نسبت اندازه آن، خمیرها را پهن کنید. برای نازک کردن خمیر بعد از پهن کردن، آن را از اطراف کمی بکشید. البته توصیه می شود اگر در این رابطه مهارت و تجربه کافی ندارید از کشیدن خمیر برای نازک کردن آن، پرهیز کنید.
خمیری که پهن و نازک شده است را روی یک سینی یا میز پهن کنید. ساج خانگی را روی حرارت شعله قرار داده اجازه دهید حسابی داغ شود.
بعد از اینکه ساج شما داغ شد خمیر را به آرامی روی آن بگذارید. دقت کنید که شعلۀ زیر ساج نه خیلی کم باشد که نان شما خشک و سفت نشود و نه خیلی داغ باشد، زیرا نان به سرعت می سوزد.
وقتی یک طرف نان تان پخته شد، خمیر را از ساج خانگی جدا کرده و روی دیگر آن را بگذارید تا آماده شود. نانی که شما به این واسطه تهیه کرده اید برای صبحانه و یا عصرانه می تواند یک گزینه مناسب باشد.
نان هایی که روی این ساج درست می کنید بسیار خوش طعم و سالم هستند.
با وجود ماشینی شدن زندگی امروز و مشغله های فراوان، شاید پیشنهاد درست کردن نان در خانه خیلی مورد استقبال قرار نگیرد اما، برای تنوع هم که شده خوب است یکی دو بار استفاده از ساج خانگی برای پخت نان را تجربه کنید.
کراهت خرید نان بیرون
حالا که به پخت نان در منزل پرداخته شد خالی از لطف نیست اگر به حدیثی در این باره نیز اشاره کنیم.
روایت است که نان را در خانه تهیه کنید زیرا که خرید نان فقر می آورد. همچنین آمده است که خرید گندم عزت است و خرید آرد ذلت و خرید نان فقر. پس از فقر به خداوند متعااز جمله نان‌های سنتی است و یک نوع نان محلی به حساب می آید که در برخی مناطق ایران مانند شهرستان سنقر و برخی مناطق کرمانشاه تولید می‌شود و انتخاب نام آن به دلیل وسیله ای است که با آن نان را می پزند و به آن ساج گفته می شود، شما نیز به راحتی می توانید در منزل خود از این نان های خوشمزه تهیه کنید، در بخش آشپزی امروزعلاوه بر طرز تهیه نان ساجی کرمانشاه، نکات مهم و فوت و فن تهیه آن را آورده ایم که خواهید خواند، با ما همراه باشید.
مواد لازم برای نان ساجی کرمانشاه ساده و خوشمزه به سبک خانگی روی ساج یا تابه
| آرد سفید | ۲ لیوان |
| نمک | نصف قاشق چایخوری |
| آب ولرم | به مقدار لازم |
دستور پخت نان ساجی کرمانشاه ساده و خوشمزه به سبک خانگی روی ساج یا تابه
طرز تهیه نان ساجی کرمانشاه خانگی
ابتدا آرد الک می کنیم و با نمک ترکیب کرده.
مرحله دوم: اضافه کردن آب به آرد
سپس آب ولرم را کم کم به آرد اضافه می کنیم تا جاییکه بتوانید با دست آن را ورز دهیم.
مرحله سوم: ورز دادن خمیر
مرحله ورز دادن را برای صدمین بار انجام می دهیم این مرحله ۱۰ دقیقه ای طول می کشد.
مرحله چهارم: استراحت دادن خمیر
روی خمیر را پوشانده و برای مدت ۳۰ دقیقه به آن استراحت می دهیم.
مرحله پنجم: قسمت کردن خمیر
بعد از این مدت خمیر را به قسمت های مساوی و به اندازه یک نارنگی کوچک جدا می کنیم و به کمک آرد و وردنه آنها را باز می کنیم.
مرحله ششم: پخت نان روی ساج
ساج یا هر وسیله ای که برای پخت نان آماده کرده ایم را روی حرارت قرار می دهیم تا کاملا گرم شود، سپس نان ها را به کمک وردنه روی ساج پهن می کنیم.
مرحله هفتم: برگرداندن نان ها
یک طرف نان که پخت بر می گردانیم تا طرف دیگرش نیز پخته و تغییر رنگ پیدا کند.
مرحله هشتم: سرو نان
در آخر نان ها را درون کیسه ای پارچه ای قرار می دهیم تا با مجاورت هوا خشک نشوند و تازه بمانند، سپس میل می کنیم.
نکات مهم و فوت و فن تهیه نان ساجی کرمانشاه
- برای تهیه نان ساج، بهتر است از آرد سخت استفاده کنید. آرد سخت ، آردی است که شامل گلوتن بیشتری است و باعث می‌شود نان بسیار خوشمزه شود.
- استفاده از آب گرم رو به ولرم فرآیند آماده سازی نان را سرعت می بخشد و باعث می شود که نتیجه بهتری بدست آورید.
- در تهیه خمیر نان ساج از نمک دریا نیز می توانید استفاده کنید.
- نان ساج از نان هایی است که برای تهیه اش استفاده از خمیر مایه اختیاری است.
- اگر وردنه ای برای پهن کردن نان نداشتید از دست نیز می توانید استفاده کنید.
- اگر ساج در دسترس نداشتید از تابه ای برعکس روی گاز نیز می توانید استفاده کنید.
- خمیر را به اندازه ساجی که در منزل دارید باز کنید.
- حرارت زیر ساج را متوسط بگذارید تا نه نان شما با شعله کم خشک شود و نه با شعله بالا بسوزد.
- نان ساجی را در کنار صبحانه و نهار و یا شام می توانید استفاده کنید.
- اگر به تعداد بالایی از نان ساجی تهیه کردید می توانید داخل کیسه های فریزر قرار دهید و آن را درون فریزر بگذارید، و ساعتی پیش از مصرف آن را خارج کرده تا به دمای محیط برسد.
